Lesbisch of homostel en een kinderwens: een roze gezin

Lesbisch ouderschap

Als je lesbisch bent, kan je gewoon een kindje krijgen met je vrouw. Dit wordt lesbisch ouderschap genoemd. Sinds 2014 bestaat de Wet Lesbisch Ouderschap. Deze wet geeft jullie dezelfde rechten als een heterostel dat kinderen krijgt. Dit maakt het makkelijker om volgens de wet ouder te worden van jullie kind.

Bij lesbisch ouderschap heb je altijd een biologische moeder en een meemoeder of duomoeder. Je bent allebei even belangrijk voor je kind. Het enige verschil is dat de ene moeder de baby in de buik draagt. Zij geeft dus haar genen door aan jullie kindje.

Homoseksueel ouderschap

Ook als je homoseksueel bent, kan je met je partner een kindje krijgen. Hiervoor moet je altijd een kind adopteren. Kiezen jullie voor een draagmoeder? Dan kan een van jullie voor het sperma zorgen waarmee de eicel bevrucht wordt. Jij bent dan de biologische vader van jullie kind en je kindje krijgt jouw genen. Zodra jullie kindje geboren wordt, moeten jullie hem adopteren. Daarna zijn jullie volgens de wet de ouders van jullie kind.

Bij lesbisch ouderschap en homoseksueel ouderschap is er een verschil tussen biologisch en juridisch ouderschap.

Biologisch ouderschap

Als jij de ‘verwekker’ bent van je kind, wordt dat biologisch ouderschap genoemd. Biologisch ouderschap betekent dus dat een baby de genen van deze ouders heeft.

Bij een lesbisch koppel ben je de biologische moeder wanneer jouw eicel bevrucht wordt. De spermadonor is de biologische ‘vader’. Deze hoeft verder niet in beeld te zijn. Ook hoeft hij niet bij te dragen in de opvoeding als jullie dit niet willen. Het woord ‘vader’ is daarom ook niet helemaal kloppend.

Als homoseksueel stel ben jij de biologische vader als jouw sperma voor de bevruchting gebruikt wordt. De eiceldonor is de biologische moeder. Dit hoeft niet de draagmoeder te zijn, maar vaak is dat wel zo. De draagmoeder hoeft ook niet in beeld te zijn bij de opvoeding van jullie kind als jullie en de draagmoeder dit niet willen.

Juridisch ouderschap

Juridisch ouderschap betekent dat je door de wet wordt gezien als de ouder van je kind. Als juridische ouder van je kind hebben jullie een familierechtelijke band. Dit betekent dat jij verplicht bent om voor je kind te zorgen. Daarnaast is jouw baby officieel je erfgenaam. Dit betekent dat hij jouw erfenis krijgt als je overlijdt. Ook hebben jullie recht op zaken als het naamrecht, erfrecht, erfbelasting, schenkbelasting, inkomstenbelasting, alimentatie en het wezenpensioen.

Bij lesbisch of homoseksueel ouderschap is het belangrijk om te regelen dat jij en je partner de juridische ouder worden van jullie kind. Is maar één van jullie de juridische ouder? Dan is je kindje geen erfgenaam van de tweede ouder. Een erfenis gaat dan dus niet naar jouw kind toe.

Ook voor opa en oma heeft dit gevolgen. Als jij niet de juridische ouder bent van je kind, dan zijn jouw ouders ook niet de juridische opa en oma. Als zij in hun testament geld of spullen achterlaten voor jouw kindje, heeft hij hier geen recht op.

Juridisch moederschap regelen

Als geboortemoeder ben je automatisch de juridische moeder van je kind. Ook heb je automatisch ouderlijk gezag over je kindje. Ouderlijk gezag betekent dat je jouw kindje mag en moet opvoeden en verzorgen. Ook ben jij degene die bijvoorbeeld toestemming geeft voor een medische behandeling. Daarnaast regel je de geldzaken van je kindje als je het ouderlijk gezag hebt.

Als meemoeder ben je niet altijd automatisch de juridische ouder van het kind. Wanneer jullie niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben, dan moet je eerst je baby erkennen. Zijn jullie wel getrouwd of zijn jullie geregistreerd partner? Dan ben je alleen automatisch de juridische moeder als jullie een onbekende spermadonor hebben. Als jullie een bekende donor hebben, moet je eerst je kind erkennen. Ook als jullie getrouwd zijn.

Als juridische moeder heb je niet automatisch ouderlijk gezag over je kindje. Wanneer je meemoeder bent, moet je altijd eerst nog gezamenlijk gezag aanvragen bij de rechtbank.

Juridisch vaderschap regelen

Als jij de biologische vader bent, ben je niet automatisch de juridische vader van jullie kind. Verwachten jij en je man een baby via een draagmoeder? Dan is de draagmoeder automatisch de juridische ouder. Een van jullie twee kan met toestemming van de draagmoeder jullie kind erkennen.

Er kunnen maar twee volwassenen tegelijkertijd de juridische ouder zijn van een kind. Dit is belangrijk om rekening mee te houden wanneer je een kindje van een draagmoeder krijgt. Wil jouw partner ook de juridische ouder worden van jullie kind? Dan moet hij jullie kindje adopteren. Hiervoor heb je toestemming van de draagmoeder nodig. Wanneer ze deze geeft, verliest ze het juridisch moederschap.

Mogelijkheden bij lesbisch en/of homoseksueel ouderschap

Er zijn verschillende manieren om je kinderwens in vervulling te laten gaan als je lesbisch of homoseksueel bent.

Onbekende spermadonor

Als lesbisch stel hebben jullie een spermadonor nodig om een eicel te bevruchten. Je kan kiezen voor een onbekende spermadonor of een bekende spermadonor. De keuze voor een onbekende of bekende donor heeft invloed op het juridisch ouderschap van jou als meemoeder.

Bij een onbekende spermadonor is niet bekend wie de donor van jullie kind is. Dit kan prettig zijn als jullie de opvoeding helemaal zelf willen doen. Zo voorkom je dat de donor betrokken is bij de opvoeding van jullie kind. Ook voorkom je dat de spermadonor door de omgeving wordt gezien als ‘de vader’. Jullie zijn een roze gezin en de donor heeft hierin geen vaderrol. Een nadeel van een onbekende donor is dat het proces soms lastiger verloopt. Ook kunnen er lange wachtlijsten zijn.

Kiezen jullie voor een onbekende spermadonor? Dan ben je als meemoeder automatisch de juridische ouder wanneer je getrouwd bent met de draagmoeder, of wanneer jullie geregistreerd partners zijn.

Bekende spermadonor

Bij een bekende donor kan je iemand uit je omgeving vragen. Dit kan een vriend of kennis zijn, maar ook de broer of een ander familielid van de meemoeder. Op deze manier is je kindje ook biologisch verbonden met jou. Ook kan je hiervoor kiezen als je het belangrijk vindt dat je kind de donor of zijn genetische achtergrond kent. Daarnaast is dit een goede keuze als je geen inbreng wil van officiële organisaties. Tot slot kan je hiervoor kiezen als je samen de donor een rol wil geven in de opvoeding.

Bij een bekende donor ben je als meemoeder niet automatisch de juridische ouder van je kindje. Ook niet als jullie getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben. Je moet je kind dan eerst erkennen of adopteren.

Gedeeld lesbisch moederschap

Bij gedeeld lesbisch moederschap draagt de ene moeder een bevrucht eitje van de andere moeder. Via IVF wordt er een eitje van de ene moeder met donorzaad bevrucht. Het embryo dat hieruit komt, wordt vervolgens bij de andere moeder teruggeplaatst. Voor jullie kan dit fijn zijn, omdat jullie je op deze manier allebei meer betrokken kunnen voelen bij de zwangerschap.

Gedeeld lesbisch moederschap is een vrij nieuwe mogelijkheid. Het kan verschillende gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Laat je daarom goed informeren.

Draagmoederschap

Draagmoederschap kan een optie zijn als jij en je partner allebei man zijn. Bij draagmoederschap wordt een vrouw via kunstmatige inseminatie bevrucht met sperma van één van jullie. Op deze manier heeft een van jullie een ‘biologische band’ met jullie kind.

De draagmoeder is automatisch de juridische ouder van jullie kind. Als zij ongetrouwd is en geen geregistreerd partnerschap heeft, kan jij of je partner jullie kind erkennen. Op deze manier krijgt een van jullie twee juridisch ouderschap. De ander kan pas juridisch ouder worden als de draagmoeder afstand doet van haar kind en het juridisch ouderschap opgeeft. Na toestemming van de draagmoeder kan de ander jullie kindje adopteren.

Adoptie

Ja kan ook kiezen voor adoptie. Meestal adopteer je een kindje uit het buitenland. Dit kan een lang en zwaar proces zijn. Voor jullie als homoseksueel en lesbisch stel kan het extra lastig zijn om een kindje te adopteren. Veel landen gaan helaas niet akkoord met twee mannen of twee vrouwen als adoptieouders.

Je kan ook zelf de adoptie regelen, buiten een bemiddelingsbureau om. Dit heet deelbemiddeling. Ook dit kan lastig zijn, maar het is niet onmogelijk. De adoptie moet dan wel goedgekeurd worden door een Nederlands adoptiebureau.

Roze co-ouderschap / meervoudig ouderschap

Bij (roze) co-ouderschap wordt een kind door meer dan twee ouders of in twee huishoudens opgevoed. Dit kan gaan om alle combinaties die je maar kan bedenken. Bijvoorbeeld jij en je partner en een ander lesbisch of homostel, een heterostel en een homostel, een lesbisch stel en een homo-/bi-/transgender vriend of een heterovrouw en een homostel. Jullie voeden samen jullie kind op en zijn samen de ouders van jullie kind.

Op dit moment kan een kind voor de wet maar twee juridische en gezaghebbende ouders hebben. Dit kan lastig zijn in jullie gezinssituatie. Gelukkig liggen er wetsplannen om het aantal ouders te verhogen naar vier. Zo kunnen jullie allemaal de wettelijke ouder van je kind worden.

(Roze) co-ouderschap kan vooral een oplossing zijn als jij en je partner homoseksueel zijn. Soms is het erg moeilijk om een draagmoeder te vinden. Ook kunnen de regelingen ingewikkeld zijn en adoptieprocessen lang duren. Door (roze) co-ouderschap kunnen jullie je kinderwens toch in vervulling laten gaan.

Tips bij jullie kinderwens in vervulling laten gaan

De stap naar het vervullen van jullie kinderwens is een spannend proces. De volgende tips kunnen jou op weg helpen.

• Bekijk al je mogelijkheden. Bij de verschillende mogelijkheden zijn er andere verplichtingen of heb je andere rechten. Zo zijn de regels rondom een bekende of onbekende donor anders. Bekijk goed welke mogelijkheden er allemaal zijn en schrijf voor jezelf de voor- en nadelen op.
• Bedenk goed of je wel of geen betrokken donor/draagmoeder wil en maak hier duidelijke afspraken over. De manier waarop jullie kinderwens in vervulling gaat, kan van invloed zijn op de toekomst van je gezin. Wil je dat de donor/draagmoeder wel of geen rol speelt in het leven van je kindje? Zo ja: wat verwachten jullie van hem/haar en wat juist niet? Bespreek duidelijk wat jullie na de geboorte van elkaar verwachten.
• Bespreek je verwachtingen en angsten met je partner. Het in vervulling laten gaan van jullie kinderwens is spannend en emotioneel. Zal alles goed gaan? Hoelang zal het duren? Hoe reageert de omgeving? Het is belangrijk om jullie angsten en zorgen samen te spreken.
• Vind lotgenoten. Het kan prettig zijn om jullie ervaringen met andere (aanstaande) ouders te delen die in hetzelfde schuitje zitten. Er zijn verschillende stichtingen die jullie met elkaar in contact kunnen brengen. Je kan ook terecht op het 24Baby-forum >>
• Schrijf je kindje in bij een school die seksuele diversiteit accepteert. Dit kan de schooltijd van je kindje makkelijker maken. Als een school deze onderwerpen openlijk bespreekt en accepteert, is de kans kleiner dat je kind negatieve reacties krijgt. Besteedt de school van jouw kindje hier geen aandacht aan? Ga dan met de school in gesprek en kijk of er toch mogelijkheden zijn om het in de klassen te behandelen.
• Zoek een speelmaatje. Het kan voor jouw kindje prettig zijn om te spelen met kinderen die ook lesbische of homoseksuele ouders hebben. Ze kunnen veel herkenning vinden bij elkaar en kunnen elkaar steunen als dat nodig is.

Bron hoofdfoto: VI-Photography