Eicellen invriezen: hoe werkt het?

Eicellen invriezen

Het invriezen van eicellen noem je eicelvitrificatie. Je kan in Nederland je eicellen laten invriezen. Dit kan een medische reden hebben, bijvoorbeeld omdat je een kankerbehandeling krijgt of omdat je een hoge kans hebt om vroeg in de overgang te komen. Maar het is ook mogelijk zonder medische reden, bijvoorbeeld wanneer je nog geen partner hebt gevonden en je je eicellen wil veilig stellen. Er zijn verschillende ziekenhuizen en klinieken waar je eicellen kan laten invriezen.

Hoeveel eicellen heb je?

In je eierstokken zit een voorraad eicellen waar jij je hele leven mee doet. Hoe ouder je wordt, hoe minder eicellen er zijn. Elke menstruatie rijpen er namelijk een aantal eicellen uit. Eentje rijpt helemaal uit en maakt de eisprong, de rest sterft af.

Bij je geboorte heb je 1 tot 2 miljoen eicellen. Aan het begin van je puberteit heb je er rond de 400.000, maar wanneer je de 37 jaar aantikt zijn daar nog 25.000 van over. Zit je in het begin van je overgang? Dan heb je nog ongeveer duizend eicellen in je eierstokken zitten. Aan het einde van de overgang zijn ze op.

Waarom eicellen invriezen?

Je laat je eicellen invriezen omdat je graag je kinderwens op een later moment wil waarmaken. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. De volgende komen het meest voor.

• Je krijgt chemotherapie of bestraling. Door chemotherapie of bestraling op het bekken kunnen je eierstokken beschadigd raken. Je kan minder vruchtbaar of onvruchtbaar worden hierdoor. De eicelvoorraad neemt bijvoorbeeld sneller af of je stopt met menstrueren. Vaak is dit tijdelijk, maar soms ook niet.
• Je hebt als kind een kankerbehandeling gehad. Heb je als kind een kankerbehandeling gehad? Dan heb je hierdoor misschien al minder eicellen over.
• Je hebt een verhoogde kans op een te vroege menopauze. Mogelijk zijn er in je familie vrouwen die een te vroege menopauze hebben gehad. Dan heb jij hier een hogere kans op. De medische term voor een vervroegde menopauze is prematuur ovarieel falen.
• Je hebt een stamceltransplantatie gehad. Zo’n transplantatie gaat vaak samen chemotherapie en bestraling. Dit kan schade geven aan je eierstokken en je eicelvoorraad verminderen.
• Je wil van geslacht veranderen. Wanneer je een geslacht veranderende behandeling krijgt, kan je niet meer op de ‘natuurlijke’ manier kinderen krijgen.
• Je bent al op leeftijd. Ben je boven de 30 jaar en heb je je kinderwens nog niet kunnen waarmaken? Dan kan je ook je eicellen laten invriezen. Dit noem je social freezing. Je hebt misschien nog niet de juiste partner gevonden of je relatie is nog pril.
• Soms is het nodig tijdens een IVF-/ICIS-behandeling. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat je partner geen zaad kan produceren op de dag van de punctie. Dan kunnen je eicellen worden ingevroren.
• Je zit in een PGD-traject. PGD staat voor Preïmplantatie genetische diagnostiek . Wanneer je ongeboren kind een verhoogde kans heeft op een erfelijke ziekte kan je hiervoor kiezen. De embryo’s worden van te voren getest. Hiervoor worden de eicellen eerst ingevroren.
• Je dochter is minder- of onvruchtbaar. Heeft je dochter door een medische reden geen of weinig eicellen? Dan kan je jouw eicellen laten invriezen voor haar. Zo kan zij die ooit gebruiken om zwanger te raken.

Vooronderzoek eitjes invriezen

Heb je de keuze gemaakt om je eicellen in te vriezen? Dan kan je een afspraak maken met een gynaecoloog. Na zo’n gesprek start je met een aantal vooronderzoeken.

Echoscopisch onderzoek

Op de tweede, derde of vierde dag van je menstruatie heb je een echoscopisch onderzoek. De arts maakt een inwendige vaginale echo. Je arts kijkt dan of je eierstokken nog voldoende eiblaasjes (follikels) met eicellen maakt. Er wordt een schatting gemaakt van je eicelvoorraad. Dit wordt ook wel je eierstokreserve genoemd.

Bloedonderzoek

Met bloedonderzoek wordt gekeken naar de hoeveelheid AMH (anti-Mullarian hormoon) in je bloed. Hoe hoger deze waarde, hoe groter je eicelvoorraad is. Dit zegt niks over hoe snel je zwanger wordt, maar alleen hoeveel eierstokreserve je hebt. Tijdens zo’n onderzoek wordt er ook soms naar je FSH (follikelstimulerend hormoon) gekeken. Dit hormoon zet de groei en rijping van je eiblaasjes in gang. Een hoge FSH waarde kan betekenen dat je in de overgang zit.

Infectiescreening

Wil jij je eicellen laten invriezen? Dan ben je verplicht om je van te voren te laten testen op infectieziekten. Je wordt getest op aids (hiv) en twee vormen van leverontsteking (hepatitis B en hepatitis C).

De behandeling van je eicellen invriezen

Wanneer alle vooronderzoeken goed zijn gegaan, begint de behandeling. Deze bestaat uit verschillende onderdelen. Het lijkt op de eerste stappen van een IVF-behandeling.

Hormoonbehandeling

Iedere maand, vanaf het begin van je menstruatie, beginnen in je eierstokken eiblaasjes (follikels) te groeien. In een normale situatie rijpt er per maand één eiblaasje helemaal uit. Om je eicellen in te laten vriezen, is het handig om meerdere goede eicellen tegelijk te laten uitrijpen. Daarom krijg je hormonen. Deze hormonen zorgen voor de groei van meerdere eiblaasjes. Hierdoor ontwikkelen zich hopelijk meer vruchtbare eicellen die gebruikt kunnen worden voor het invriezen.

De hormonen die je krijgt moet je zelf inspuiten. Dit doe je iedere dag met een injectienaald in je buik. Je krijgt hier uitleg over van het ziekenhuis. Vind je het prikken erg spannend of lukt het je niet? Dat kan een verpleegkundige je helpen. Het inspuiten van deze hormonen duurt ongeveer twee tot drie weken.

Echografisch onderzoek

Tijdens de weken dat je hormonen inspuit, krijg je regelmatig een echografisch onderzoek. Met een inwendige echo wordt gekeken hoe de eierstokken reageren op de hormonen. Ook worden de eiblaasjes geteld en gemeten. Op het moment dat ze groot genoeg zijn, haalt je arts ze eruit met een follikelpunctie.

De punctie

Bij voldoende eicellen haalt de gynaecoloog de cellen uit je vagina met een follikelpunctie. Dit gebeurt altijd in het ziekenhuis. Voordat de behandeling begint krijg je pijnstilling. Het verschilt per ziekenhuis of kliniek welke vorm van pijnstilling je krijgt. Dit kan een tablet paracetamol, of diclofenac zijn, maar soms kan je ook een infuus krijgen. Met een echo worden de eierstokken via je vagina aangeprikt. Daarna zuigt de gynaecoloog de eiblaasjes leeg. Het vocht met daarin de eicellen komt via een slangetje in buisjes terecht.

Je kan eicellen niet met het blote oog zien, daarom worden ze naar het laboratorium gebracht. Onder de microscoop telt de laborant hoeveel eicellen er verzameld zijn. Hierna worden de cellen verder onderzocht om te bekijken welke geschikt zijn om in te vriezen.

Vitrificatie van de eicellen

In het laboratorium worden de eicellen uit het vocht van de eiblaasjes gehaald. Om de eicellen zitten steuncellen, deze worden verwijderd. Daarna kijken de laboranten welke eicellen helemaal rijp zijn. Deze kunnen worden ingevroren. Meestal worden er zo’n 20 eitjes ingevroren.

De manier waarop je eicellen invriest heet vitrificatie. De rijpe eicellen worden samen met een beschermende stof (cryoprotectant) in vloeibaar stikstof geplaatst van -196 ºC. Zo koelen de eicellen heel snel af. Hierdoor neemt de kans op ijskristallen af. Deze zijn namelijk schadelijk voor de eicellen.

Hoe worden de eitjes ontdooid en bevrucht?

Is het moment aangebroken dat je graag zwanger wil worden? Dan kunnen de eicellen ontdooid en bevrucht worden. Het verschilt per persoon hoeveel eicellen er per poging ontdooid worden. De eicellen die het invriezen en het ontdooien overleven, worden met een ICSI-behandeling bevrucht. ICSI staat voor intracytoplasmatische sperma-injectie. Bekijk hier hoe deze behandeling precies werkt >>

In het laboratorium wordt er met een dunne naald één zaadcel in één eicel gebracht. Dat is anders dan bij een IVF-behandeling. Hier worden honderdduizenden zaadcellen in een kweekschaaltje samengebracht met in één eicel. De bevruchting moet dan vanzelf ontstaan.

Als de zaadcel en de eicel versmelten tot een embryo, is de bevruchting geslaagd. Een paar dagen later plaatst de gynaecoloog het embryo terug. Dit gaat via de vagina en het doet geen pijn. Als alles goed gaat nestelt het embryo zich in en ben je zwanger!

Hoe groot is de kans op een zwangerschap?

De kans op een levend geboren kind na eicelvitrificatie, is ongeveer 4 tot 6 procent per eicel. Er zijn ook andere dingen die invloed hebben op de slagingskans, namelijk:

• Jouw leeftijd waarop je de eicellen laat invriezen
• Het aantal ingevroren cellen en de kwaliteit daarvan
• Hoe goed de bevruchting (ICSI) lukt
• De kwaliteit van de embryo’s

Daarnaast bestaat ook de kans dat het ontdooien niet goed gaat. Wanneer de eitjes zijn ontdooid, zijn ze misschien niet meer van goede kwaliteit.

De risico’s

Een eicelvitrificatie-traject is zwaar voor je lichaam. De hormoonbehandeling en de follikelpunctie brengen wat risico’s met zich mee. Zo kan je tijdens een hormoonbehandeling last krijgen van overstimulatie. Je eierstokken reageren dan te sterk op de hormonen. Hierdoor loopt er vocht uit de bloedvaten, dikt het bloed in en kunnen er stolsels vormen. De kans op een ernstige overstimulatie is gelukkig klein.

Zoals bij elke ingreep, kan bij de punctie een bloeding of infectie ontstaan. Gelukkig is de kans erg klein dat dit gebeurt. Heb je een hoger risico op infecties? Dan krijg je van te voren een antibioticakuur.

Eicellen invriezen kosten

Gemiddeld zijn de kosten van een eicelvitrificatie 3500 euro per behandeling. Alleen wanneer er een medische reden is, worden deze kosten vergoed. Bijvoorbeeld wanneer je chemotherapie krijgt of je een genetische afwijking hebt die invloed heeft op je vruchtbaarheid. Overleg met je zorgverzekeraar waar jij recht op hebt.

Zonder medische reden moet je de kosten zelf betalen. Dit is bij social freezing. Vaak zijn er meerdere behandelingen nodig om zo veel mogelijk rijpe eicellen te verzamelen. Ook zijn er aparte kosten voor het bewaren van de ingevroren eicellen. Alles bij elkaar ben je al snel 10.000 euro kwijt.

Hoelang worden de eicellen bewaard?

Ingevroren eicellen worden in Nederland ongeveer 5 jaar bewaard. In sommige gevallen worden ze langer bewaard, bijvoorbeeld:

• Als de eicellen voor je dochter zijn, dan is er geen maximale bewaartermijn
• Wanneer de eicellen zijn bevroren voor een IVF-behandeling, worden ze bewaard tot je 50 bent

Jij blijft het recht houden om te beslissen wat er met je eicellen gebeurd. Voordat je eicellen worden ingevroren teken je een overeenkomst. Als je ze wil vernietigen kan je dat schriftelijk aangeven. De ingevroren eicellen worden automatisch vernietigd als:

• De bewaartermijn van 5 jaar voorbij is en je geen verlenging wil
• Als je ouder bent dan 50 jaar (tenzij de eicellen voor je dochter zijn)
• Als je komt te overlijden

Wil je de ingevroren eicellen toch niet gebruiken? Dan kan je er ook voor kiezen om ze te doneren aan de eicelbank. Een andere mogelijkheid is om ze te laten gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek.