Terugplaatsing embryo: hoe gaat dit in zijn werk?

Wat is de terugplaatsing van een embryo?

De terugplaatsing van een embryo is een bijzonder moment. Hierbij wordt een embryo in je baarmoeder ingebracht, om zo een zwangerschap te starten. Als het embryo zich goed innestelt in je baarmoederwand en verder groeit, ben je zwanger. Het terugplaatsen van een embryo wordt ook wel embryotransfer genoemd.

Het embryo dat bij jou ingebracht wordt, is in het laboratorium ontstaan. Na de bevruchting van jouw eicellen met IVF of ICSI gaan de bevruchte eicellen zich delen. Ze delen en groeien tot ze in het stadium zijn waarin ze geschikt zijn om terug te plaatsen. Artsen proberen hierbij de kans op een zwangerschap zo groot mogelijk te maken. Daarom is het juiste moment en een goede voorbereiding belangrijk.

Hoeveel embryo’s?

In Nederland mag er tot 38 jaar maar één embryo per keer teruggeplaatst worden. Bij het terugplaatsen van meer embryo’s is er een grotere kans op een meerlingzwangerschap. Als je van twee of meer kindjes zwanger bent, brengt dat risico’s met zich mee. Artsen voorkomen dit daarom liever.

Wanneer je al twee mislukte pogingen hebt gehad, kan je soms bij de derde poging wel ervoor kiezen om twee embryo’s terug te plaatsen. Ook wanneer je ouder dan 38 jaar bent, krijg je deze mogelijkheid. Zijn er medische redenen waarom een tweelingzwangerschap bij jou niet verstandig is? Dan zal je arts dit niet doen.

Wanneer terugplaatsing embryo?

Voordat een embryo in je baarmoeder wordt teruggeplaatst, zijn er al verschillende dingen gebeurd. Je hebt waarschijnlijk medicijnen gebruikt om je eierstokken te stimuleren. Hierdoor rijpten er meerdere eicellen uit, die met een follikelpunctie uit je eierstokken zijn gehaald. Daarna zijn de eitjes bevrucht met behulp van IVF of ICSI.

Er kunnen dan meerdere goede embryo’s ontstaan. Wanneer deze voldoende zijn gegroeid, wordt er één teruggeplaatst. Meestal is dat drie tot vijf dagen na de punctie.

Cryo-terugplaatsing: een ingevroren embryo terugplaatsen

Na de bevruchting met ICSI of IVF kunnen meerdere mooie embryo’s zijn ontstaan. Meestal wordt er één teruggeplaatst. De goede embryo’s die overblijven kunnen worden ingevroren voor een eventuele andere poging. Een ingevroren embryo kan op een speciale manier weer ontdooid worden. Zo kan hij alsnog teruggeplaatst worden. Dit wordt een cryo-terugplaatsing genoemd.

Een andere reden voor een cryo-terugplaatsing is wanneer je in een PGD-traject zit. PGD staat voor pre-implantatie genetische diagnostiek. Dit houdt in dat embryo’s voor terugplaatsing getest worden op een erfelijke ziekte die bij jullie in de familie voorkomt. Er kan dan een gezond embryo worden teruggeplaatst. Omdat de uitslag van deze genetische test vaak lang duurt, worden embryo’s in de tussentijd ingevroren. Zo blijven ze goed.

Een cryo-terugplaatsing heeft als nadeel dat een ingevroren embryo het ontdooien niet altijd overleeft.

Een cryo-terugplaatsing kan in je natuurlijke menstruatiecyclus of in een kunstmatige cyclus. Soms geeft je arts een advies voor een van de twee vormen van terugplaatsen. Vaak kan je ook kiezen wat jullie zelf prettig vinden.

Natuurlijke cyclus

Meestal gebeurt de terugplaatsing van een ontdooid embryo in je natuurlijke menstruatiecyclus. De behandeling volgt dan jouw eigen cyclus. Je gebruikt als het nodig is (als je zelf geen LH-piek maakt) hCG in de vorm van Pregnyl of Ovitrelle. Hiermee of met een LH-test kan je eisprong gepland worden. Zo kunnen de artsen goed voorspellen wanneer je lichaam progesteron maakt en het embryo teruggeplaatst kan worden. Progesteron is nodig voor de juiste opbouw van het baarmoederslijmvlies en daarmee een goede innesteling.

Rond je eisprong kan je een echo krijgen om de follikelgroei en je baarmoederslijmvlies in de gaten te houden. Soms krijg je ook een bloedonderzoek. Wanneer je eisprong is geweest en je progesteron aanmaakt, wordt je terugplaatsing gepland.

Het voordeel van terugplaatsen in een natuurlijke cyclus is dat je lichaam het op haar eigen manier kan doen. Ook hoef je na de embryotransfer geen medicijnen meer te gebruiken.

Kunstmatige cyclus

Bij het terugplaatsen in een kunstmatige cyclus gaat het iets anders. Je gebruikt twee verschillende medicijnen (Progynova en daarna Utrogestan). Deze hormonen regelen je menstruatiecyclus op een kunstmatige manier en bouwen het baarmoederslijmvlies op. Hierbij krijg je geen eisprong en ontstaat er geen geel lichaam. Ook bij deze vorm van terugplaatsing wordt je baarmoederslijmvlies gecontroleerd met echo’s (en soms bloedonderzoek). Wanneer het slijmvlies opgebouwd is, plant de arts je terugplaatsing.

Terugplaatsen in een kunstmatige cyclus heeft als nadeel dat je langer medicijnen moet gebruiken. De twee hormonen moet je blijven gebruiken tot 12 weken zwangerschap. De reden hiervoor is dat je geen geel lichaam hebt. Het gele lichaam maakt normaal progesteron, dat ervoor zorgt dat je zwangerschap in stand blijft. Vanaf 9 tot 12 weken neemt je placenta deze taak over en kan je met de medicijnen stoppen.

Een voordeel van terugplaatsen in een kunstmatige cyclus is dat het goed gepland kan worden. Het biedt ook uitkomst als je geen eisprong of een onregelmatige cyclus hebt.

De behandeling

Het terugplaatsen van een embryo is een vrij makkelijke en snelle behandeling, waarna je meteen weer naar huis mag. Een fertiliteitsarts of gynaecoloog voert de behandeling uit. Het terugplaatsen duurt maar een paar minuten en kan zonder verdoving gebeuren. Anders dan de follikelpunctie is een terugplaatsing niet pijnlijk.

Tijdens de behandeling zit je in een gynaecologische stoel. Het embryo ligt in een vloeistof. Zijn alle voorbereidingen klaar? Dan zuigt de arts het embryo met een druppel vloeistof op in een dun en buigzaam slangetje (katheter).

Met behulp van een eendenbek brengt de arts het slangetje met daarin het embryo voorzichtig in je baarmoeder. Vaak maakt de arts of een verpleegkundige tegelijkertijd een echo van je onderbuik. Zo kan je zien wat hij of zij doet. In je baarmoeder wordt het druppeltje vloeistof met het embryo voorzichtig losgelaten. Voor een duidelijk echobeeld en het makkelijk inbrengen van de katheter is het goed om een volle blaas te hebben. Ga dus liever niet plassen vlak voor de behandeling.

Eenmaal in de baarmoeder kan het embryo zich gaan innestelen. Dit gebeurt binnen twee dagen. Nu breekt een spannende periode van wachten aan. Pas wanneer je een positieve zwangerschapstest in handen hebt, weet je dat het gelukt is. Meestal kan je na twee weken een test doen.

De kans op zwangerschap

De terugplaatsing van een embryo zorgt helaas niet altijd voor een zwangerschap. Het is mogelijk dat het embryo zich niet goed innestelt of niet goed doorgroeit. Dit is niet anders dan bij een normale zwangerschapskans. Alleen weet je dan niet dat er een embryo in je buik zit. En nu wel. Dit kan het mentaal zwaar maken.

De kans op een doorgaande zwangerschap is per terugplaatsing ongeveer 20 tot 30 procent. Bij elke behandeling is er een nieuwe kans. Na drie behandelingen is zo’n 60 procent van de stellen in verwachting.

Na de terugplaatsing

Door de hormoonbehandeling die met een terugplaatsing samengaat, bestaat er een kleine kans op het ovarieel hyperstimulatiesyndroom. Dit komt door het hCG-hormoon wat je aanmaakt tijdens de zwangerschap én wat in Ovitrelle/Pregnyl zit. Lees meer hierover in het artikel over de IVF-punctie.

Daarnaast kan je last hebben van bijwerkingen van de medicijnen die je gebruikt. Dit zijn klachten die ook passen bij een zwangerschap, zoals pijnlijke borsten, vermoeidheid, hoofdpijn, een opgeblazen gevoel en misselijkheid. Het lijkt dus of je de eerste zwangerschapssymptomen hebt. Helaas kan dit ook gewoon door de medicijnen komen.

Wat mag je niet doen na terugplaatsing embryo?

Er zijn geen speciale leefregels voor na een terugplaatsing. Wel draag je vanaf dat moment een embryo in je buik. Je wil dit embryo zo goed mogelijk de kans te geven om door te groeien. Daarom is het verstandig om je vanaf nu te houden aan wat je wel en niet mag tijdens de zwangerschap. Je kan vanaf de terugplaatsing op de volgende dingen letten.

• Rook niet en gebruik geen alcohol of drugs. Roken, alcohol en drugs zijn schadelijk voor je ongeboren kindje tijdens de zwangerschap. Ook in dit hele vroege stadium waarin je nog niet zeker weet of je echt zwanger bent.
• Leef gezond. Probeer zo gezond mogelijk te leven. Beweeg veel, drink voldoende water en volg een gezond voedingspatroon met veel afwisseling. Zo krijgt het embryo genoeg voedingsstoffen en de beste kansen.
• Rusten hoeft niet. Je hoeft na de terugplaatsing geen (bed)rust te houden. Het embryo zit veilig tussen de bekleding van je baarmoeder en kan er niet zomaar uitvallen. Je kan eigenlijk alles doen wat je normaal ook zou doen, zoals sporten, werken en vrijen.
• Gebruik foliumzuur en vitamine D. Voor een gezonde zwangerschap is het aan te raden om foliumzuur en vitamine D te gebruiken. Als het goed is gebruik je dit al sinds het begin van je IVF-traject.