Kinderziektes met vlekjes: hoe herken je ze?
Heb je een baby of peuter in huis? Grote kans dat je dan te maken krijgt met kinderziektes. Veel kinderziektes gaan gepaard met vlekjes, maar gelukkig zijn de meeste hiervan onschuldig. Wat zijn de meest voorkomende kinderziekten met vlekjes en hoe kan je ze herkennen?
Geschreven door Lauri Hanewinckel
Laatste update 17 mei 2022
Wat zijn kinderziektes?
Kinderziektes zijn ziektes die vooral voorkomen bij (jonge) kinderen. Ze zijn erg besmettelijk, waardoor veel kindjes er al op jonge leeftijd mee in aanraking komen.
Je kindje kan besmet worden door direct contact of door het inademen van virusdeeltjes, bijvoorbeeld via niezen of hoesten. Meestal zijn kinderziektes onschuldig, maar er zijn een aantal uitzonderingen.
Kinderziektes met vlekjes
Veel kinderziektes gaan gepaard met vlekjes. Ze worden meestal veroorzaakt door een virus en soms door een bacterie. Sommige zijn goed te herkennen door de typische vlekjes of door het beloop van het ziektebeeld. Andere zijn minder makkelijk van elkaar te onderscheiden.
Als je kindje huiduitslag heeft, hoeft dat trouwens niet altijd door een kinderziekte te komen. Een allergie, eczeem of een insectenbeet kunnen ook de oorzaak zijn. Daarnaast zijn er ook veel (onbekende) virussen die vlekjes of een rode wegdrukbare huiduitslag kunnen geven.
De meeste kinderziekten zijn onschuldig en gaan vanzelf over. Je kindje kan zich wel vervelend voelen, vooral als hij koorts heeft. Je kan dan eventueel paracetamol geven. Kijk wel even goed in de bijsluiter voor de juiste dosering.
Wij zetten een aantal veel voorkomende kinderziektes met vlekjes voor je op een rij.
Waterpokken
Waterpokken wordt veroorzaakt door een virus (varicella zoster). Het begint met rode vlekjes die binnen één dag overgaan in bultjes en blaasjes. Deze zitten vooral op het lijf, het gezicht en tussen de haren en kunnen flink jeuken.
Bij de meeste kinderen verloopt de ziekte mild met hangerigheid en soms met koorts. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat je kindje zo min mogelijk krabt, want dan kunnen de plekjes gaan ontsteken. De jeuk kan je bestrijden met een koelende vloeistof (lotion alba), verkrijgbaar bij de drogist of apotheek.
Na een dag of 10 zijn de klachten meestal weer over. Behandeling met medicatie is meestal niet nodig. Wel is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts als je baby jonger is dan 3 maanden, als de blaasjes gaan ontsteken of als je kindje erg ziek wordt. Ook als je zwanger bent en je waterpokken krijgt, kan het ernstig zijn. Dit komt omdat het voor problemen kan zorgen bij je ongeboren kindje. Wanneer de waterpokken gaan ontsteken, kan gemakkelijk krentenbaard ontstaan.
Vijfde ziekte
De vijfde ziekte komt het meest voor bij kinderen tussen de 4 en 10 jaar en wordt veroorzaakt door een virus (parvo B19). Het geeft milde griepachtige klachten zoals koorts, spierpijn, hoofdpijn en niet lekker voelen.
Na 5 tot 7 dagen ontstaat een vuurrode uitslag op de wangen en kleine rode vlekjes op het lijf. De uitslag kan licht jeuken, maar de meest kinderen hebben weinig last van deze ziekte en zijn er binnen een week vanaf. Behandeling is niet nodig.
Zesde ziekte
De zesde ziekte treedt vooral op bij kinderen tussen de 6 maanden en 3 jaar en wordt veroorzaakt door een virus (herpesvirus 6).
Het begint met hoge koorts die 3 tot 4 dagen duurt en waarbij er geen andere ziekteverschijnselen zijn. De koorts zakt weer vrij plotseling, waarna lichtrode vlekjes in het gezicht en op de romp ontstaan. De vlekjes gaan na een paar dagen vanzelf over. Behandeling is niet nodig.
Roodvonk
Roodvonk wordt veroorzaakt door een bacterie (groep-A-streptokokken) en zien we vooral bij kinderen tussen 2 en 8 jaar. Het begint met hoge koorts, hoofdpijn, overgeven en keelpijn. De tong kleurt eerst wit en wordt daarna rood en dik (frambozentong). Een dag later zijn rozerode bultjes op de romp zichtbaar, die ruw aanvoelen (als schuurpapier).
De koorts daalt na een dag of 3 en een paar dagen later verdwijnen ook de vlekjes. Twee weken daarna kan de huid aan handen en voeten gaan schilferen. Roodvonk gaat meestal vanzelf over. Wanneer je kindje erg ziek is, kan de dokter overwegen om te behandelen met antibiotica.
Hand-, voet-, en mondziekte
Hand, voet-, en mondziekte is een virusinfectie (coxsackivirus of enterovirus) die vooral voorkomt bij jonge kinderen (0-10 jaar).
Het opvallende bij deze ziekte is dat de rode plekjes die ontstaan zich op de handpalmen, voetzolen en in de mond bevinden. Ze kunnen overgaan in blaasjes, die pijnlijk kunnen zijn. Je kindje kan misselijkheid, buikpijn en keelpijn hebben. De meeste kinderen hebben echter weinig last van deze ziekte en zijn er binnen 10 dagen vanaf.
Krentenbaard
Krentenbaard is een erg besmettelijke oppervlakkige ontsteking van de huid, die vooral voorkomt bij kinderen onder de 12 jaar. Het wordt veroorzaakt door een bacterie (staphylococ of streptococ) en geeft wondjes, rode plekjes en soms blaasjes met rode of gele korstjes.
Deze plekjes zitten meestal rondom de neus of mond, maar kunnen overal op het lichaam voorkomen. Meestal verdwijnen ze binnen 2 tot 3 weken weer. Wanneer de klachten iets uitgebreider zijn, kan behandeling met een antibioticacrème nodig zijn. Heel soms is het nodig om een antibioticakuur te geven in de vorm van een drankje, tabletten of via een infuus.
De volgende vlekjesziekten zijn aandoeningen waartegen je kindje gevaccineerd wordt. Vroeger kwamen deze ziektes erg vaak voor, maar dankzij het vaccineren zijn ze nu vrij zeldzaam geworden.
Rode hond
Rode hond wordt veroorzaakt door het rubella virus en komt met name voor bij kinderen tussen de 5 en 20 jaar. Het begint met verkoudheidsklachten en koorts.
Daarna ontstaan kleine rode vlekjes die samenvloeien tot grote vlekken. Hierdoor lijkt het alsof de hele huid rood is. De klieren in de hals zijn vaak gezwollen en je kindje kan last hebben van branderige ogen. Rode hond kan gevaarlijk zijn als je zwanger bent, omdat het voor ernstige afwijkingen kan zorgen bij je ongeboren kindje. Er is geen specifieke behandeling voor rode hond, de behandeling bestaat uit het bestrijden van symptomen en complicaties.
Mazelen
Bij mazelen is het mazelenvirus de boosdoener. Deze zeer besmettelijke ziekte komt, dankzij het vaccinatieprogramma, in Nederland nog maar zelden voor. Als het virus de kop opsteekt, is het vooral bij kinderen tussen 6 maanden en 10 jaar.
Mazelen begint als een fikse verkoudheid met rode ogen en hoge koorts, waarbij witte vlekjes ontstaan in de binnenkant van de wangen. Na een aantal dagen verschijnen grove rode of paarse vlekken in het gezicht en achter het oor, die zich later verspreiden naar de rest van het lichaam. Deze ziekte kan soms ernstige complicaties geven, zoals een longontsteking of hersenvliesontsteking. Ook bij mazelen is de behandeling gericht op het behandelen van symptomen en voorkomen van complicaties.
Meningokokkenziekte
Meningokokkenziekte is een ernstige infectieziekte, veroorzaakt door een bacterie (meningokok). Deze bacterie kan bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking veroorzaken.
Sinds 2015 is er een toename van meningokokkenziekte. Om te voorkomen dat de kans om ziek te worden groter wordt, krijgen alle peuters van 14 maanden sinds 1 mei 2018 een uitgebreidere vaccinatie tegen meningokokken (tegen meningokokken C én W).
De ziekte begint als een verkoudheid met koorts, koude rillingen en overgeven. Het beloop gaat erg snel; binnen enkele uren kan je kindje ernstig ziek worden. Er kunnen kleine donkerrode tot blauwpaarse puntjes op de huid ontstaan, die niet verbleken als je erop drukt. Als je deze ziet bij je kindje, moet je direct een arts bellen. Nekstijfheid en een grauwe huidskleur zijn ook alarmsignalen.
Kinderziektes en vaccinaties
Je vraagt je misschien af waarom voor de ene infectieziekte wel een vaccin wordt aangeboden en voor de andere niet? Dit heeft verschillende redenen:
- Milde ziekte. De ziekte verloopt bij vrijwel alle kinderen onschuldig. Een vaccin ontwikkelen is dan niet nodig. Het is niet gevaarlijk en je kindje bouw juist weerstand op door zo’n ziekte door te maken.
- Geen vaccin mogelijk. Het is door het karakter van de bacterie of het virus dat de ziekte veroorzaakt (nog) niet gelukt om een vaccin te ontwikkelen ervoor.
- De ziekteverwekker verandert vaak. De kenmerken van de ziekteverwekker veranderen elk jaar te veel en daardoor is een vaccin maken niet effectief genoeg.
- De ziekte komt te weinig voor. Als een infectieziekte erg zeldzaam is en dus geen gevaar vormt voor de volksgezondheid, wordt vaak besloten geen vaccin te maken hiervoor. Het is dan niet rendabel.
Alarmsignalen: wanneer naar de dokter?
De meeste kinderziektes zijn vervelend, maar kunnen weinig kwaad. Omdat een aantal wel serieuzere gevolgen kan hebben, is het altijd goed om alert te zijn als je kindje ziek is en onder de vlekjes zit.
Is je kindje ziek en merk je de volgende dingen op, neem dan direct contact op met je (huis)arts:
- Je kindje is suf en reageert niet meer als je zijn naam noemt
- Er verschijnen puntvormige donkerrode of blauwrode vlekjes op zijn huid, die niet verbleken als je erop drukt
- Je kindje is erg ziek en je maakt je zorgen
- Je kindje is jonger dan 3 maanden en heeft koorts
- Drinken lukt niet of nauwelijks meer (hij drinkt minder dan de helft van normaal)
Auteur Lauri Hanewinckel
