Jenaplanschool: opvoeden en je plek in de samenleving vinden

Kinderen werken achter een bureau op de jenaplanschool

Op een jenaplanschool staat de opvoeding van het kind even centraal als het onderwijs. Geen enkele jenaplanschool is hetzelfde, omdat de grondregels op verschillende manieren kunnen worden uitgelegd. Wat kan je verwachten van deze onderwijsvorm en past het bij je kind?

Wat is de jenaplanschool?

De jenaplanschool gaat ervan uit dat een school een gemeenschap is. Leraren, ouders en kinderen dragen samen de verantwoordelijkheid voor de opvoeding. De leer van het jenaplanonderwijs kan op verschillende manieren worden uitgelegd. Daarom verschilt iedere jenaplanschool iets van andere scholen met deze onderwijsmethode.

De methode is ontwikkeld door Peter Petersen. Hij was onderwijzer in de Duitse plaats Jena en wilde een vernieuwende vorm van onderwijs aanbieden. Zo ontstond de jenaplanschool.

De basisprincipes zijn als volgt:

Identiteit ontwikkelen. Jenaplanscholen gaan ervan uit dat ieder mens uniek is. Hij ontwikkelt zich zelfstandig en kritisch ten opzichte van andere mensen en de wereld als geheel. Iedereen heeft iets belangrijks toe te voegen aan de wereld.
Samenleven. Kinderen moeten leren welke plek zij in de samenleving innemen en hoe ze deze beïnvloeden. Je kind leert omgaan met kinderen van andere leeftijden. Daarnaast leert je kind omgaan met dieren, de natuur en creatieve uitingen.
Variatie. Leerlingen worden verdeeld over klassen met verschillende leeftijden. Zij werken gezamenlijk aan verschillende projecten. Daarnaast zijn er vier kernactiviteiten. Deze worden afgewisseld in een weekplan. Ook klassikaal onderwijs en zelfstandig werken wordt afgewisseld.
Wereldoriëntatie. Naast rekenen en taal leert je kind in het jenaplanonderwijs ook de wereld als geheel kennen. Hij leert op ontdekkingstocht te gaan in de natuur en de maatschappij. Ervaren en onderzoeken zijn hierbij belangrijke onderdelen.

Kernactiviteiten

Het onderwijs op een jenaplanschool bestaat uit een afwisseling tussen vier kernactiviteiten. Dit zijn gesprek, spel, werk en viering. Elk onderdeel is even belangrijk. Hieronder vind je meer informatie over de verschillende kernactiviteiten.

Gesprek

Door middel van gesprekken leren de kinderen met elkaar om te gaan. Ze leren om hun eigen mening uit te drukken en om naar elkaar te luisteren. Elke dag is er een kringgesprek. Hierbij brengen de docent en de leerlingen elkaar op de hoogte van hun gedachten en belevenissen.

Spel

Spel is gericht op spelenderwijs leren en de fantasie gebruiken. Dit kan in de vorm van toneelstukken, buitenspelen of speelgoed en bordspellen. Je kind kan hierin goed zijn energie kwijt. Daarnaast leert hij met situaties in de echte wereld omgaan op een veilige, speelse manier.

Werk

De kernactiviteit werk draait om schoolse vakken. Rekenen, taal en wereldoriëntatie komen allemaal aan bod. Hierbij gelden de normen van de onderwijsinspectie. Je kind kiest meestal zelf uit een aantal opdrachten welke hij gaat doen. Hiermee gaat hij zelfstandig of in een groepje aan de slag.

Vieren

Op de jenaplanschool is veel aandacht voor stilstaan bij bijzondere momenten. Zo is er vaak een gemeenschappelijke weekopening. Ook feestelijke dagen zoals kerst en de ramadan worden groots en uitbundig gevierd. Vaak zijn hier projecten aan verbonden.

Een dag op de jenaplanschool

De dag begint meestal met een kringgesprek. Hierin bespreken de kinderen bijvoorbeeld hun weekend. Soms is er een boekbespreking of wordt er kort gediscussieerd. Vervolgens gaan de kinderen aan de slag met spel en schoolse vakken als rekenen en taal.

Er zijn tijdens de schooldag verschillende instructiemomenten. De leerkracht geeft dan klassikaal uitleg aan een jaargroep of niveaugroep. De rest van de klas werkt ondertussen aan individuele opdrachten of aan een groepsproject. Dit wordt telkens afgewisseld, zodat alle kinderen zowel klassikaal als individueel kunnen leren.

Verschillen tussen de jenaplanschool en regulier onderwijs

Op de jenaplanschool leert je kind alles wat hij op een reguliere basisschool ook zou leren. Toch zijn er een aantal verschillen met het standaardonderwijs.

Andere termen. Sommige termen zijn in het jenaplanonderwijs anders dan op een reguliere school. Zo heet de klas een ‘stamgroep’ en de leerkracht een ‘stamgroepleider’.
Rapportages. Je kindje krijgt op een jenaplanschool geen rapport met cijfers. In plaats daarvan stelt de leerkracht samen met hem een rapportage op over zijn ontwikkeling.
Vakintegratie. Waar reguliere scholen elk vak apart geven, werkt jenaplan met vakintegratie. Dat houdt in dat verschillende vakken worden samengevoegd in de vorm van een project. Zo leert je kind verbanden zien tussen verschillende schoolvakken.
Verschillende leeftijden samen. Je kind komt in de klas met leerlingen van verschillende leeftijden. Meestal worden twee of drie leerjaren met elkaar gecombineerd.
Erop uit. Binnen het jenaplanonderwijs gaan leerlingen er veel op uit. Omdat wereldoriëntatie zo belangrijk is, gaat je kind vaak op pad met zijn klas. Zo leert hij de wereld ook in het echt kennen.
Minder toetsing. Er ligt minder nadruk op toetsen en cijfers. Wel worden meestal het leerlingvolgsysteem en de eindtoets van Cito gebruikt.

Aansluiting op de middelbare school

Na de basisschool kan je kind doorstromen naar een jenaplan middelbare school. Het is ook goed mogelijk dat je kleine naar het regulier voortgezet onderwijs doorgaat. Hierbij zullen meestal geen problemen ontstaan. Het onderwijs van een jenaplanschool voldoet aan alle eisen. Je kind heeft dus voldoende kennis om de middelbare school aan te kunnen. Wel kan het verschil in lesmethoden even wennen zijn voor hem.

Waar kan je rekening mee houden?

Denk je erover om je kindje naar een jenaplanschool te laten gaan? Dan is het handig om de school in kwestie eens te bezoeken. Verder kan je de volgende punten in gedachten houden.

Elke school is anders. Tussen jenaplanscholen bestaan verschillen. Ze werken allemaal vanuit dezelfde filosofie, maar vullen deze anders in. Het is dus verstandig om te kijken of de jenaplanschool van jouw keuze past bij je ideeën.
Docent blijft langer. Omdat kinderen niet ieder jaar naar een nieuwe klas gaan, blijven ze langer bij dezelfde docent. Dit kan leuk zijn, maar ook nadelen hebben. Het kan fijn zijn om de leerkracht van tevoren al eens te ontmoeten.
Opvoeding. Op een jenaplanschool is het uitgangspunt dat ouders en leraren samen de kinderen opvoeden. Je zal dus veel betrokken zijn bij de school. Hier moet je zelf wel achterstaan.