Seksuele ontwikkeling: je peuter gaat zijn geslachtsdelen ontdekken

De seksuele ontwikkeling van je peuter

Al in de babytijd begint je kindje met het ontdekken van zijn lijfje. Zijn ontdekkingstocht is dan vooral gericht op ‘hoe zit mijn lijf in elkaar?’ en ‘wat kan ik ermee?’. Ook ontdekt hij wat fijn voelt aan zijn lijfje, zoals knuffelen, gestreeld worden, sabbelen en zuigen. Per toeval kan je kleine ook dat grappige slurfje of spleetje onderin ontdekken.

Als je kindje tussen de 2 en 5 jaar is, ontdekt hij zijn eigen lijfje nog wat verder. Hij wordt zich meer bewust van zijn eigen lichaam, ontdekt dat er een verschil is tussen jongens en meisjes en dat er verschillen zijn in het lichaam van beide geslachten. Het geslachtsdelen ontdekken begint nu echt!

Geslachtsdelen ontdekken

Vanaf ongeveer 2 jaar raakt je kindje geïnteresseerd in de geslachtsdelen van hemzelf en van anderen. Je nieuwsgierig aagje ontdekt dat papa iets anders heeft dan mama daar beneden en wil dit ontdekken door te kijken en aan te raken.

Ook bij andere kindjes is je peuter hier nieuwsgierig naar. Schrik dan ook niet als je kleine ontdekker ineens de broek van een ander kindje naar beneden trekt. Deze nieuwsgierigheid is een normale stap in de seksuele ontwikkeling van je kindje. Je kan hem wel uitleggen dat niet elk kindje dit soort acties fijn vindt.

In je blootje

Zindelijkheidstraining draagt eraan bij dat je kleine zich bewuster wordt van zijn geslachtsdeel. Als hij tijdens de potjestraining een groot deel van de dag in zijn blote bips mag rondlopen is het niet gek dat hij dat – nu onbedekte – stukje daar beneden gaat verkennen. Je peuter kan het ook interessant vinden om zijn geslachtsdelen aan anderen te laten zien.

Door deze ontdekkingstocht leert je peuter de verschillen tussen jongens en meisjes kennen en onderzoekt hij tot welke sekse hij zelf behoort. Dit gedrag en de interesse in geslachtsdelen van anderen blijft aanwezig tot je kindje een jaar of 6 is.

Geslachtsdelen aanraken

Je peuter ontdekt per toeval dat het aanraken van zijn eigen geslachtsdeel een fijn gevoel geeft. Daardoor kan je kindje dit bewuster gaan doen, veel peuters doen dit. Het geeft een ontspannen gevoel, vergelijkbaar met duimzuigen. Voor je peuter heeft dit niks met lustgevoelens te maken.

Jongetjes vinden het daarnaast ook bijzonder interessant dat hun piemel hard wordt door eraan te zitten, en delen dit maar wat graag. Kijk, oma! Dat je kindje met zijn geslachtsdelen speelt is heel normaal, je hoeft het dus niet te verbieden.

Er zijn natuurlijk wel grenzen in wat je toe kan laten. Het moet namelijk wel veilig blijven. Gaat je kindje stukjes speelgoed in de anus of vagina proberen te steken, dan kan je dit beter corrigeren. Dat kan je beter niet doen, het kan pijn doen en is gevaarlijk.

Seksueel spel

Ook in het spelen met andere kindjes wordt het geslachtsdelen verkennen opgenomen. Zo is doktertje of vadertje en moedertje spelen populair onder oudere peuters en kleuters. Wat andere kindjes in hun onderbroekje hebben, is voor je kleine heel intrigerend.

Zolang er geen groepsdruk is, de kindjes gelijkwaardig zijn (qua leeftijd, lichaamsgrootte en intelligentie) en het vrijwillig gebeurt, is seksueel spel onschuldig. Het draagt zelfs bij aan een gezond lichaamsbeeld en een gezonde seksuele ontwikkeling.

Vieze woorden

Je peuter zoekt graag de grenzen op en probeert veel nieuwe dingen uit, ook met taal. Rare, nieuwe woorden zijn leuk en ‘vieze woorden’ zijn helemaal spannend. Als de omgeving hier vervolgens boos of geschokt op reageert, wordt het des te leuker.

De belangstelling voor vieze woorden is heel gebruikelijk voor je peuter. Besteed er niet te veel aandacht aan, dan wordt het vanzelf minder interessant. Als je peuter vieze woorden op een kwetsende manier naar anderen gebruikt, moet je dit natuurlijk wel corrigeren.

Hoe ga je ermee om?

Sommige ouders voelen zich erg ongemakkelijk als hun kindje geregeld met zijn geslachtsdeel speelt. Belangrijk om te bedenken is dat hier voor je kindje geen seksuele betekenis aan zit. Hij weet immers nog helemaal niet wat seks is.

Voor je kleine ontdekker is het simpelweg een ontdekkingstocht van zijn lichaam. Bovendien hebben peuters nog geen gêne, dus hij heeft helemaal niet door dat hij iets doet wat niet zo netjes is. Het besef van sociale normen moet namelijk nog groeien.

Het beste is om er normaal over te doen. Laat het gewoon gebeuren. Het is belangrijk dat je kindje ervaart dat het gewoon mag en dat jij het niet afkeurt. Wel is het handig om je peuter te leren waar en wanneer hij het verkennen van zijn geslachtsdelen kan doen. Bekijk onderstaande tips om te zien hoe je dit aanpakt.

Seksuele opvoeding: tips voor je ontdekkende peuter

Je hoeft je dus geen zorgen te maken als je nieuwsgierig aagje papa’s piemel wil aanraken of met zijn eigen piemeltje of haar spleetje speelt. Dit is heel normaal. Toch kan je je generen, bijvoorbeeld als je kindje en plein public in zijn onderbroek staat te graaien. Hoe ga je hier mee om?

• Begrens het spelen met zichzelf. Leg je kindje uit dat het prima is als hij met zijn plasser wil spelen, maar dat het, net als neuspeuteren, niet netjes is om het in het bijzijn van anderen te doen. Leg uit dat het thuis wel kan, wanneer er geen visite is. Vertel dat dit ook geldt voor het tonen van de geslachtsdelen aan anderen.
• Bepaal de grens voor jezelf. Bepaal voor jezelf wat je acceptabel vindt als je kindje jou wil aanraken. Is het voor jou geen probleem als je kindje je borsten bevoelt, maar wil je niet dat hij jouw onderkantje aanraakt? Leg dit dan uit en gebruik hierbij de ‘ik-boodschap’. ‘Ik vind het niet prettig als…’ Bijkomend voordeel: je kindje leert dat je nee mag zeggen tegen iets wat je niet fijn vindt.
• Observeer seksueel spel. Houd bij seksueel spel in de gaten dat de kindjes gelijkwaardig zijn, ze elkaar niet bezeren en dat het met wederzijdse toestemming gebeurt. Zo blijft het leerzaam en onschuldig.
• Praat erover. Sluit aan bij de interesse van je kindje. Hij heeft vast een hoop vragen rondom zijn lichaam en seksualiteit. Waar komen baby’s vandaan? Beantwoord deze eerlijk en houd het eenvoudig. Zo weet je kindje dat hij met dit soort vragen bij jou terecht kan.
• Stem af met je partner. Bespreek met je partner hoe jullie omgaan met de seksuele ontwikkeling van je peuter. Zo zorg je ervoor dat jullie op één lijn zitten en beiden open staan voor de vragen van je kindje.
• Bied afleiding. Wil je peuter zich toch ineens gaan uitkleden te midden van een verjaardagsfeestje? Leid hem dan af met wat speelgoed of betrek hem bij een spelletje waar hij zijn handen voor nodig heeft.
• Relax. Probeer ontspannen om te gaan met seksualiteit. Dit is belangrijk voor de seksuele ontwikkeling van je kindje. Als je er ontspannen mee omgaat, krijgt je kindje er een positief gevoel over. Ook merkt hij dat het iets is waarover gepraat kan worden, als hij daar behoefte aan heeft.