Communicatie: hoe praat je met elkaar als je boos bent?

Goede communicatie in je relatie: waarom is het zo belangrijk?

De relatie met je partner is een van de belangrijkste relaties in je leven. Een hechte band tussen jullie als ouders is onmisbaar. Niet alleen jullie eigen relatie hangt ervan af, maar het is ook de basis voor jullie gezinsgeluk met de kinderen. Het is dus essentieel om deze ‘gehechtheidsband’ goed te houden.

De behoefte aan en mogelijkheden om je aan iemand te hechten zit ingebakken: zonder anderen kunnen mensen niet. Mensen hebben een sociale omgeving nodig om te kunnen overleven, en jullie hebben elkaar nodig om de kinderen groot te brengen.

Door goed te communiceren en open te staan voor elkaar, blijft jullie gehechtheidsband goed en ontwikkelt je relatie zich positief. Veel kritiek uiten en een muur optrekken, werkt juist negatief. Vaak versterken patronen zichzelf, zowel de positieve als de negatieve kant op. Het is dus goed om hierbij stil te staan en te kijken hoe je een vastzittend patroon kunt los krijgen.

Waarom is effectieve communicatie als je boos bent zo moeilijk?

Je verwacht het misschien niet, maar hier is een biologische verklaring voor. Boosheid is vaak een uiting van onderliggende emoties, zoals je afgewezen of buitengesloten voelen.

Als je je buitengesloten of afgewezen voelt, geeft dat in je hersenen dezelfde signalen af als fysieke pijn. Dit gebeurt via een snel reagerend angstsysteem. Angst en pijn maken je direct waakzaam en zetten je in de stand van vluchten, vechten of bevriezen.

Dit systeem in het ’primitieve’ gedeelte van ons brein zorgt voor een shortcut naar onze acties. Het laat je snel reageren, in tegenstelling tot de langere route via het ‘nieuwere’ brein, het gedeelte waarmee we kunnen plannen, nadenken en redeneren. Boosheid kan je zien als ‘vechten’: het zet je in een bepaalde stand die je voor jezelf laat opkomen.

Doordat de primitieve systemen op dat moment de baas zijn, ben je niet goed in staat om op redelijke wijze te communiceren.

Waarom kleine irritaties tot grote ruzies kunnen leiden

Veel ruzies tussen partners lijken om kleine dingen te gaan: een natte handdoek die niet opgehangen wordt, een vergeten tandpastadopje, een wc-rol die niet vervangen wordt of het niet legen van de luieremmer.

Je reageert dan eigenlijk niet op die kleinigheid, maar op het emotionele gevaar dat je loopt: mijn band met mijn partner is in gevaar. Je kan bijvoorbeeld het gevoel hebben dat je er niet toe doet voor die ander, of dat wat jij zegt niet belangrijk is (‘Ik had al drie keer gevraagd de luieremmer te legen’). Of je ervaart juist dat je het nooit goed kan doen (‘Ik krijg toch op alles kritiek’). Dit soort gedachten raken je veel dieper dan dat ontbrekende tandpastadopje zelf.

Door deze onderliggende emoties komt het hechte gevoel dat je met je partner hebt op losse schroeven te staan. En dat voelt onveilig en eenzaam. Het is best moeilijk om je van deze diepere emoties bewust te zijn en het is pijnlijk om er dichtbij te komen.

De meer aan de oppervlakte liggend emoties, zoals woede en irritatie, nemen het gemakkelijk over en voeren dan de boventoon. Net als bij je partner. En zo ontstaat een knallende ruzie om iets kleins en de onderliggende diepere emoties krijgen dan geen gehoor. Deze dringen simpelweg niet zo snel door die secundaire emoties heen. Maar juist daar is geruststelling en aandacht nodig.

Tips voor effectieve communicatie als je boos bent

Als je wat meer inzicht hebt in wat er gebeurt bij een ruzie en wat er onder het oppervlak ligt, kan je effectiever met elkaar communiceren. Onderstaande tips helpen je hopelijk om dit te bereiken:

Jouw onderliggende emotie

Probeer te achterhalen welk dieper gevoel er onder je boosheid ligt. Krijg je het gevoel dat er nooit naar je geluisterd wordt? Vraag je je af of je jezelf kan zijn of twijfel je of je partner je nog wel belangrijk genoeg vindt?

De onderliggende emotie van je partner

Probeer te achterhalen welke emotie ligt onder het gedrag en de reacties van je partner. Krijgt de ander door jouw kritiek misschien het gevoel het nooit goed te doen? Deze twee punten kunnen natuurlijk ook andersom zijn.

Verplaats je in de ander

Dit is moeilijk in het heetst van de strijd, maar probeer je eens te verplaatsen in de ander. Heb oprechte aandacht voor zijn of haar standpunt. Hoe zou ik het vinden als mijn partner dit tegen mij zou zeggen? Misschien kan je de reactie dan wat beter begrijpen.

Relativeer het gedrag van de ander

Het helpt als je het gedrag en de reacties van de ander als minder vijandig en niet op jezelf persoonlijk gericht probeert te zien. Je partner is niet blij met wat jij doet, maar houdt wel nog van jou als persoon. Net zoals dat voor jou geldt: ontzettend irritant gedrag van de ander maakt niet direct dat jij niet meer van hem of haar houdt.

Communiceren als je boos bent: zo breng je je boodschap over

Dit klinkt allemaal logisch, maar is in de praktijk best lastig. Toch is het de moeite waard om er even bij stil te staan hoe je je partner het beste te woord staat wanneer je boos bent.

Het belangrijkste is dat je de boodschap die je over wil brengen bij jezelf houdt. Niet met verwijten gooien, maar vanuit je eigen gevoel spreken. Het volgende lijstje kan je daarbij helpen. Vul het lijstje zelf in, de voorbeelden zijn slechts om je een idee te geven.

• Ik ben boos omdat… (je de was zou ophangen, maar dit niet is gebeurd).
• Door mijn boosheid doe ik/gedraag ik me …… (ik ga tieren en rotopmerkingen maken).
• Ik onderzoek mijn boosheid en vindt daaronder… (machteloosheid en angst).
• Dat zou te maken kunnen hebben met… (dat ik niet het gevoel heb dat je me belangrijk vindt, ik heb immers al zo vaak gevraagd of de was direct opgehangen kan worden.)
• Ik ga nu vertellen dat ik niet alleen boos ben, maar me ook… (niet echt gezien) …voel.

Als je dit vaak genoeg oefent, word je je meer bewust van je onderliggende emoties. Heb je dit goed onder de knie, dan kan je bij onenigheid als het ware een paar stappen overslaan (‘Ik vindt het vervelend dat je de was niet hebt gedaan, want dat geeft mij het gevoel dat…‘).

De discussie gaat dan niet over de volle wasmand, maar over jullie gevoelens. En dan ben je pas echt effectief aan het communiceren.