ADHD bij je kind: hoe kan je het herkennen?

Wat is ADHD?

ADHD is een stoornis waarbij er afwijkingen zijn in kleine onderdelen van de hersenen. De afkorting ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Dit betekent in het Nederlands aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Als je kind ADHD heeft, vindt hij of zij het lastig om met prikkels om te gaan. Hierdoor kan je kind veel onrust voelen, zich moeilijk concentreren, snel afgeleid raken of dromerig zijn en dingen doen zonder erover na te denken.

Dit hebben alle jonge kinderen weleens. Soms kan het voor problemen zorgen. Niet alleen thuis, maar ook op school of op de peuterspeelzaal, in (sport)clubs of tijdens het spelen met vriendjes. Als deze problemen langer dan een half jaar duren, kan dat erop wijzen dat je kind ADHD heeft.

Symptomen

Bij ADHD kan je kind last hebben van verschillende symptomen. Zo kunnen er problemen zijn met:

• Hyperactiviteit. Veel bewegen, wiebelig zijn en een onrustig lichaam: het zijn allemaal klachten van ADHD. Het lijkt vaak alsof kinderen met ADHD vooral erg druk zijn. Toch zijn er ook kinderen met ADHD die geen problemen met hyperactiviteit hebben.
• Aandacht. Is je kind vaak erg dromerig of altijd druk in het hoofd? Dan is het lastig voor je kleine om de aandacht ergens bij te houden. Gedachten en ideeën vliegen alle kanten op.
• Nadenken. Door dat drukke of dromerige hoofd is ook nadenken erg moeilijk. Daarom heeft je kind met ADHD vaak geen rem en doet hij of zij dingen zonder erover na te denken.
• Gedrag en gevoelens. Ook emoties kunnen voor problemen zorgen: je kindje voelt zich dan weer blij, dan opeens weer boos. Hierop heeft je kind geen grip, waardoor het spelen vaak op een wilde manier gaat en er snel ruzie is.

Deze klachten alleen zijn niet genoeg om je kind de diagnose ADHD te geven. Veel peuters laten dit gedrag zien. Pas als er echt problemen ontstaan in het dagelijks leven kunnen deze klachten passen bij ADHD. Denk aan veel ruzies thuis of moeilijkheden op de peuterspeelzaal of op school. Bij ADHD gaat het in verschillende situaties niet soepel met je kind.

ADHD bij jonge kinderen

Bij jonge kinderen is het lastig te herkennen of ze ADHD hebben. Het verschil tussen ADHD-symptomen en normaal gedrag is op die leeftijd vaak moeilijk te zien. Toch kan je de eerste ADHD symptomen al zien als je kind tussen de 3 en 4 jaar oud is. Wil jij weten of je peuter misschien ADHD heeft? Bekijk dan eens welke klachten je herkent en welke problemen dit geeft. Dit kan je bespreken met je huisarts.

Oorzaak van ADHD

Bij een kind met ADHD werken sommige delen van de hersenen anders dan bij een kind zonder deze stoornis. Zo werken bijvoorbeeld de regelfuncties in de hersenen niet goed. Hier is niet één precieze oorzaak voor aan te wijzen. Vaak spelen verschillende factoren een rol bij het ontstaan van ADHD. Zo is ADHD voor een deel erfelijk. Toch hoeft niet elk kind met een aanleg voor deze stoornis ADHD te krijgen. Er zijn nog veel andere factoren die de kans op ADHD groter maken. Hieronder staan er een aantal:

• Een laag geboortegewicht
• Vroeggeboorte
• Stress in het gezin
• Het binnenkrijgen van verkeerde stoffen
• Te weinig voedingsstoffen
• Een heftige gebeurtenis
• Medicijngebruik
• Ziekte of problemen tijdens de zwangerschap en/of geboorte

Sommige mensen denken dat ADHD ontstaat door wat een kind eet. Vooral te veel suiker wordt vaak aangewezen als oorzaak. Ook wordt weleens de schuld gegeven aan de opvoeding. Voor beide is geen wetenschappelijk bewijs gevonden.

Heeft mijn kind ADHD?

Niet alle drukke of dromerige kinderen hebben ADHD. Je hoeft je dus niet meteen zorgen te maken als je kind een aantal symptomen heeft. Vaak worden kinderen iets rustiger als ze ouder worden en naar school gaan. Je kan daarom even afwachten hoe je peuter zich verder ontwikkelt. Maak je je toch zorgen of blijven de klachten en problemen? Dan is het handig om bij de huisarts langs te gaan. Die kan je als het nodig is doorsturen naar een kinderarts, -psycholoog of -psychiater.

De diagnose

Meestal krijgen kinderen pas de diagnose ADHD als ze minimaal 5 of 6 jaar zijn. Het kan fijn zijn om een diagnose te hebben, omdat je kind dan kan starten met een behandeling. Ook kan je kind dan de juiste begeleiding krijgen. Door de behandeling en begeleiding kunnen de klachten van je kleine minder worden. Verder is het fijn te weten waarom je kind bepaald gedrag heeft.

Het lastige aan een diagnose kan wel zijn dat je kind nu het ‘stempel’ ADHD krijgt. Mensen kunnen daardoor snel een oordeel klaar hebben. Ook kan je kind zich voor de stoornis schamen en misschien minder zelfvertrouwen krijgen. Een lager zelfbeeld komt regelmatig voor bij mensen met ADHD. Daarom is het belangrijk dat jullie goede hulp krijgen.

Behandelingen

ADHD is een stoornis die niet overgaat. Je kind kan er door behandelingen wel mee leren omgaan. Ook kunnen de klachten hierdoor minder worden. Hieronder staan de meest bekende behandelingen.

• Medicijnen nemen. Als een kind erge problemen heeft door de ADHD dan kunnen medicijnen helpen. Het bekendste medicijn tegen ADHD is Ritalin. De werkende stof hierin is methylfenidaat.
• Leren over de stoornis. Dit noem je psycho-educatie. Je kind en jij leren meer over ADHD. Dit is belangrijk voor je kind zelf en voor iedereen die met jouw kind omgaat.
• Hulp krijgen van een coach. Het kan fijn zijn voor je kind om met een coach te praten. Zo’n coach is niet alleen een luisterend oor, maar geeft ook adviezen over leven met ADHD.
• In therapie gaan. Soms geeft een coach niet voldoende hulp en is er meer steun nodig, bijvoorbeeld van een psycholoog of andere therapeut. Slikt je kind ook medicijnen of is de stoornis ernstig? Dan kan een kinderpsychiater helpen.
• Hulp voor de ouders. Vind je het soms lastig om met je kind om te gaan? Er is ook hulp voor ouders. Hierbij krijg je adviezen over het omgaan met je kind met ADHD. Je leert onder andere wat je thuis kan doen om je kleine te helpen, bijvoorbeeld structuur aanbrengen in het dagelijks leven van je kind.

Verschil ADHD en autisme

ADHD en autisme vallen allebei onder de ontwikkelingsstoornissen. Toch verschillen ze veel van elkaar. Bij autisme gaat de informatieverwerking in de hersenen niet goed. Dit uit zich bij elk kind anders. Kinderen met autisme hebben vooral moeite met sociale situaties en communicatie. Ze vinden het bijvoorbeeld moeilijk om oogcontact, gezichtsuitdrukkingen en gebaren te snappen. Ook kunnen ze zich vaak niet goed inleven in een ander.

Tips voor als je peuter onrustig is

Is jouw peuter erg onrustig, druk of dromerig? Dit is meestal normaal en hoort bij het gedrag en de ontwikkeling van een jong kind. Toch kan je het soms lastig vinden om hier goed mee om te gaan. De tips hieronder kunnen je misschien helpen.

• Laat je kleine genoeg bewegen. Op die manier kunnen kinderen hun energie kwijt. Ga naar een speeltuin, waai uit op het strand of wandel door het bos. Dit zorgt ervoor dat ze thuis rustiger zijn.
• Vermijd overprikkeling. Drukke programma’s op tv, spelen met vriendjes of een dagje weg: het kan je peuter nog drukker maken. Is je kleine overprikkeld? Zorg dan voor rust. In een warm bad gaan, een dutje doen of een boekje lezen is op zo’n moment fijn.
• Zorg voor structuur. Ritme is belangrijk voor kinderen, maar zeker voor drukke peuters. Zo weten ze waar ze aan toe zijn. Zorg bijvoorbeeld voor vaste bed- en eettijden, ga elke dag op dezelfde tijd even naar buiten en probeer hier aan vast te houden.
• Houd een paar regels aan. Heb je thuis veel regels? Dat kan lastig en onduidelijk zijn voor jonge kinderen. Een paar kan wel: we slaan elkaar niet, we maken geen dingen kapot en als we boos zijn, praten we erover. Zeg duidelijk wat je verwacht en handel hiernaar.
• Prijs goed gedrag. Probeer niet alleen fout gedrag af te keuren. Het is nog veel belangrijker om te prijzen als je kleine iets goed doet. Bijvoorbeeld tijdens het opruimen: Wat goed dat je je kamer opruimt, heel netjes!
• Accepteer je kind zoals het is. Soms is je peuter gewoon wat drukker. Misschien is het een schreeuw om aandacht of een teken dat je kind zich niet fijn voelt. Ook de omgeving of een dag op school kan je kind druk maken. Dit is normaal. Je kind wordt daarna vanzelf weer rustiger.
• Vraag om hulp. Als je kind vaak druk is of ADHD heeft, kan dit zwaar zijn. Het is daarom helemaal niet gek als je af en toe anderen om hulp vraagt. Je kan bijvoorbeeld een training volgen over ADHD of een oppas vragen. Ook je kleine op een sport doen, kan wat ademruimte geven.
• Geef je kind gezonde voeding. Dit is voor elk kind belangrijk. Dus weinig snoep, frisdrank, limonade, koekjes, chips en andere snacks. Af en toe kan natuurlijk wel, bijvoorbeeld in het weekend of op een feestje. Je kindje zal er dan ook extra van genieten.