Agressief gedrag peuter: wat te doen bij schoppen, bijten en slaan

Waarom vertonen peuters agressief gedrag?

Vanaf ongeveer 18 maanden kan je kindje agressief gedrag vertonen. Dit kan zich uiten in driftbuien, waarbij je kleine vooral hard schreeuwt of ontroostbaar op de grond gaat liggen. Het kan ook gebeuren dat je peuter gaat slaan, schoppen, duwen of bijten. Vaak is dit gericht tegen andere kinderen, maar ook ouders, speelgoed en het meubilair kunnen ervan langs krijgen.

Meestal komt agressief gedrag voort uit frustratie. Je kindje weet nog niet zo goed hoe hij zijn emoties moet uiten. Daarnaast wil je peuter soms dingen waar hij eigenlijk nog te klein voor is. Als dit niet lukt, groeit zijn frustratie die hij dan uit met bijvoorbeeld schoppen, slaan of bijten.

Een andere redenen voor agressie is aandacht trekken. Zo kan hij jou een mep verkopen, omdat je te lang met een vriendin in gesprek bent. Ook kan er een situatie zijn waarin je kindje graag iets negatiefs wil stoppen, maar niet goed weet hoe. Een ander kind pakt bijvoorbeeld zijn speeltje af, waarop jouw kleine hem een duw geeft. Omdat de motoriek van je peuter nog niet helemaal ontwikkeld is, kan zo’n uiting van onmacht bovendien gemener lijken dan hij eigenlijk bedoeld is.

Wanneer is er sprake van een gedragsprobleem?

Het is heel normaal voor dreumesen en peuters om zo nu en dan agressief gedrag te vertonen. Bij slechts 5% van de kinderen is echt sprake van een agressieve gedragsstoornis. Gedragsproblemen worden overigens meestal pas op latere leeftijd ontdekt, omdat peuters vaak nog niet helemaal bewust handelen.

De kans is dus groot dat er niks ergs aan de hand is met je kindje als hij af en toe schopt, bijt of slaat. Zorg er wel voor dat je dit gedrag altijd corrigeert, zodat je kleine leert dat het niet goed is wat hij doet. Hierdoor ontwikkelt hij zijn geweten en neemt het agressieve gedrag waarschijnlijk snel af. Maak je je toch zorgen? Bespreek het gedrag van je kleine dan eens met je huisarts of op het consultatiebureau.

Tot welke leeftijd is schoppen, bijten en slaan ‘normaal’?

Niet ieder kind zal agressief gedrag laten zien, en de leeftijd waarop een kind agressief gedrag vertoont verschilt ook. De meeste kinderen tonen agressief gedrag tussen de 18 maanden en 3 jaar. Daarna neemt het af, omdat ze zich steeds beter via taal kunnen uiten en negatief gedrag afleren. Pas vanaf 6 of 7 jaar ontwikkelt je kindje empathie. Hij krijgt dan meer begrip voor anderen. Op die leeftijd is het schoppen, bijten en slaan dus meestal helemaal over.

Als ouder heb je veel invloed op het ontwikkelen van het gedrag van je kleine. Jouw reactie op agressie en jouw voorbeeld vormen voor een groot deel het gedrag van je peuter. Wanneer je je kindje goed duidelijk maakt dat agressief gedrag niet mag, zal hij meestal rond de 4 of 5 jaar stoppen dit gedrag te vertonen.

Wat kan je doen tegen schoppen, bijten of slaan?

Agressief gedrag hoort er dus een beetje bij, maar dat betekent niet dat je het zomaar moet tolereren. Sterker nog: studies wijzen uit dat de kans op agressie en antisociaal gedrag toeneemt wanneer op jonge leeftijd niet wordt gecorrigeerd. Met deze tips leer jij je kindje om op een gezonde manier zijn frustraties te uiten:

• Grijp direct in als je kindje iemand pijn doet. Sommige mensen zeggen dat je eerst een paar keer moet waarschuwen, maar hiermee geef je je kleine een verwarrend signaal. Waarom mag hij de eerste keer wel zijn broertje slaan, maar de derde keer ineens niet meer? Door altijd direct in te grijpen, geef je een duidelijke boodschap af: anderen pijn doen mag niet.
• Geef je kleine een time-out. Verwijder je peuter uit de situatie en leg uit waarom je dat doet. ‘Het is niet leuk als je anderen pijn doet, daarom zet ik je nu even hier neer’. De time-out hoeft voor peuters maar een paar minuten te duren.
• Geef het goede voorbeeld. Je kindje imiteert jouw gedrag, dat is hoe hij leert. Ben je zelf nogal opvliegend van aard? Probeer hier dan op te letten als je in de buurt van je peuter bent. Laat zien hoe je wil dat je kleine met frustraties en problemen omgaat.
• Blijf rustig. Hoe irritant je kindje ook doet en hoe moe je ook bent, doe NOOIT agressief terug tegen je peuter. Geef je kleine én jezelf een time-out en probeer eerst zelf weer rustig te worden voordat je met je kind gaat praten over zijn gedrag.
• Benoem emoties. Oefen samen met je kindje om emoties te herkennen en te benoemen. Als je kleine zijn gevoelens onder woorden kan brengen, zal je zien dat het agressieve gedrag afneemt.
• Beloon goed gedrag. Laat duidelijk merken wanneer je kindje iets goed doet. Goed gedrag belonen werkt nog beter dan agressief gedrag afstraffen. Je peuter leert hierdoor welk gedrag gewenst is en zal dit graag toe willen passen.
• Bestraf gedrag, niet de persoon. Wanneer je je kind ‘stout’ of ‘slecht’ noemt, spreek je zijn persoonlijkheid aan. Dat kan voor een kind heel oneerlijk voelen. Zeg dus liever ‘ik vind het niet leuk als je me slaat, want dat doen pijn en ik word er verdrietig van’.
• Negeer ongewenst gedrag. Als je kindje iemand pijn doet, grijp je natuurlijk gelijk in. Maar niet elke uiting van emotie hoeft direct aandacht te krijgen. Heeft je peuter een driftbui en krijst hij de hele supermarkt bij elkaar? Het is misschien moeilijk, maar soms werkt negeren dan het beste. Laat zien dat je dit gedrag niet beloont met aandacht.
• Laat je kleine lekker buiten spelen. Door veel (buiten) te spelen, kan je peuter zijn energie goed kwijt. Door met andere kinderen te spelen leert hij bovendien om met sociale situaties om te gaan. Dit vermindert de kans op agressief gedrag.
• Maak tijd voor positieve aandacht. Dit laat je peuter zien dat jij het leuk vindt om tijd met hem door te brengen. Hierdoor voelt hij zich gezien en moedig je hem aan om het positieve gedrag voort te zetten. En het is nog gezellig ook.