Koortsstuip bij baby’s en peuters: wat kan je doen?

Wat is een koortsstuip?

Een koortsstuip of koortsconvulsie is een aanval die je kind kan krijgen bij koorts, meestal als deze net begint op te komen. Het is dus mogelijk dat het gebeurt wanneer je nog niet hebt gemerkt dat je kind ziek is. Tijdens zo’n aanval verstijft je kind en raakt het bewusteloos. De armen en benen gaan heftig schokken. Soms stopt je kind even met ademen.

Dit kan een heftige ervaring zijn voor jou. Een koortsstuip ziet er naar uit, dus je kan er flink van schrikken. Toch komen koortsstuipen vaak voor: twee tot vijf procent van de kinderen tot 6 jaar krijgt er ooit mee te maken. Vooral rond de 1,5 jaar kunnen kinderen er last van hebben. Meestal is het ongevaarlijk en houdt je kleine er niks aan over.

Hoe ziet een koortsstuip eruit?

Een koortsstuip lijkt op een epileptische aanval. Je kind raakt bewusteloos en reageert niet meer op je stem of als je hem aanraakt. De armen en benen worden stijf en gaan daarna heftig schokken. Af en toe krijgen kinderen ook schokken in het gezicht. Vaak krijgt je kind tijdens de stuip een rode kleur in het gezicht, maar blauw of grauw kan ook. Die blauwe kleur komt doordat de ademhaling soms even stopt. Het is ook mogelijk dat je kind heel oppervlakkig gaat ademen. Bij zo’n aanval kan je kind wat urine verliezen of op de tong bijten. Je kind hoeft niet al deze koortstuipsymptomen te krijgen. Elke stuip is weer anders.

Wat gebeurt er na een aanval?

Een koortsstuip duurt meestal een paar minuten en maximaal vijftien minuten. Daarna komt je kleine vanzelf weer bij. Als ouder is het fijn om te weten dat je kindje tijdens de aanval geen pijn voelt. Wel zijn veel kinderen na een koortsstuip erg moe en wat suf. Ook kunnen ze huilerig of onrustig zijn. Laat je kindje daarom op die dag veel slapen en rusten. De meeste kinderen zijn na een uur weer de oude.

Wat te doen bij een koortsstuip?

Wanneer je kind een koortsstuip heeft, kan je het beste het volgende doen:

• Probeer rustig te blijven
• Bel de spoedlijn van de huisarts of 112 (ook als de stuip al voorbij is)
• Draai je kind op de zij. Zo kan je kleine zich niet verslikken
• Zorg dat je kindje zichzelf niet kan bezeren, kan vallen of zich ergens aan kan stoten
• Trek een dikke jas uit en haal warme dekens weg

Als ouder schrik je ontzettend wanneer je kleine een stuip heeft. Het liefst wil je je kind zo stevig mogelijk vastpakken en zo geruststellen. Dit wordt alleen afgeraden, omdat je je kindje hiermee niet helpt. Probeer rustig te blijven en praat op een kalme toon tegen je kindje als je je hier goed bij voelt.

Wanneer bel je 112?

Bel altijd 112 als je denkt dat je kind in levensgevaar is. Ook als je kind voor het eerst een koortsstuip krijgt, is het slim om 112 te bellen. Heeft jouw kind al eerder een stuip gehad? Dan heb je misschien al medicijnen in huis en weet je wat je tijdens een stuip moet doen. De spoedlijn van de huisarts bellen is dan voldoende. Heb je toch twijfels? Of lijkt de stuip niet op een normale koortsstuip? Bel dan altijd 112.

Wanneer ontstaat een koortsstuip?

Een koortsstuip ontstaat meestal als de temperatuur van je kindje aan het stijgen is. Dit gebeurt bijvoorbeeld doordat je kindje verkouden is, griep heeft of een keel- of oorontsteking krijgt. Heeft jouw kind al hoge koorts? Dan is de kans op een koortsstuip klein, omdat de temperatuur dan niet meer stijgt. Anders dan wat veel ouders denken, krijgen kinderen die al hoge koorts hebben daarom niet snel een koortsstuip.

De precieze oorzaak van een koortsstuip is niet bekend. Wel weten we uit onderzoek dat de hersenen van jonge kinderen nog niet volgroeid zijn. Daarom zijn ze gevoeliger voor koortsstuipen. Ook kunnen koortsconvulsies erfelijk zijn. Hebben jij of je partner als kind ooit een stuip gehad? Dan is de kans groter dat je kind ook een keer een aanval krijgt. Toch hoeft niet elk kind met een aanleg voor koortsstuipen een aanval te krijgen.

Kans op herhaling

Als je kindje een eerste koortsstuip heeft gehad, is de kans dat het nog eens gebeurt ongeveer 33 procent. Heeft je kind het al twee keer gehad? Dan is de kans op een derde koortsstuip zelfs 50 procent. Slechts 7% van alle kinderen met koortsstuipen krijgt vier of meer aanvallen.

De stuipen kunnen terugkomen wanneer je kind opnieuw koorts krijgt. Dit gebeurt vaak nog binnen een half jaar. Hiervoor kan de huisarts medicijnen voorschrijven, zoals diazepam of midazolam. Deze kan je bij een volgende koortsstuip gebruiken. Diazepam spuit je in de anus van je kind. Midazolam gebruik je meestal als neusspray. Beide medicijnen werken binnen een paar minuten. Hiervan kan je kleine slaperig worden. Vergeet niet eerst de bijsluiter te lezen en volg de gebruiksaanwijzing.

Koortsstuip voorkomen

Je kan helaas niets doen om een koortsstuip tegen te houden. Koortsverlagende middelen, zoals paracetamol, verlagen de kans op een volgende aanval niet. Ook helpt het niet om een koortsstuip te stoppen.

Wat zijn de gevolgen?

Voor ouders is een koortsstuip angstig om mee te maken, maar gelukkig kan het bijna nooit kwaad. Een gewone koortsstuip heeft geen gevolgen die niet meer verdwijnen. Er ontstaat geen beschadiging aan de hersenen en kinderen kunnen er niet aan overlijden. Ook is er na een normale stuip geen grotere kans op epilepsie.

Na de koortsstuip ontwikkelt je kind zich normaal. Ook als je kind het nog een keer krijgt. De meeste kinderen, die vaker een koortsstuip hebben gehad, groeien eroverheen. Ze krijgen het niet meer als ze ouder dan 6 jaar zijn. Toch is er in sommige gevallen wél verder onderzoek nodig.

Verder onderzoek

Bij de meeste kinderen komt een koortsstuip maar één keer voor en is het onschuldig. Het is niet nodig om verder onderzoek te doen. Soms is verder onderzoek wél nodig, namelijk in de volgende situaties:

• Als je kind jonger is dan 6 maanden of ouder is dan 6 jaar
• Als de aanval langer dan 15 minuten duurt
• Als de stuipen maar aan één arm of been ontstaan
• Als een kindje meerdere aanvallen krijgt in één koortsperiode
• Als je kind geen diazepam heeft gehad én een uur na het begin van de stuip nog steeds niet helder is
• Als je kind bij het wakker worden problemen heeft met praten of met het bewegen van een arm of een been
• Als je kind al eerder een aandoening van het zenuwstelsel heeft gehad

Bovenstaande situaties kunnen wijzen op een atypische koortsstuip.

Atypische koortsstuip

Bij een op de drie kinderen met koortsstuipen is er sprake van een atypische koortsstuip. Een atypische koortsstuip heeft andere kenmerken dan een gewone stuip. De schokken van zo’n koortsstuip kunnen bijvoorbeeld het eerste teken van een hersenvliesontsteking zijn. Vooral kinderen onder de 1 jaar hebben hier kans op. Ook heeft je kind meer kans op epileptische aanvallen na een atypische koortsstuip. Als je arts denkt aan een atypische koortsstuip, word je met je kind doorgestuurd naar het ziekenhuis.