Pleegouder worden: dit wil je erover weten

Wat is een pleegouder?

Een pleegouder is iemand die zorgt voor één of meerdere kinderen die niet van hem of haar zelf zijn. Dit kan voor een korte, maar ook voor een langere tijd zijn. Meestal zijn de kinderen tussen de 0 en 18 jaar, maar soms zijn ze ook ouder. Vaak komen de kinderen uit een lastige thuissituatie. Pleegouder worden gebeurt niet zomaar. Het kost tijd. Er zijn heel wat stappen ter voorbereiding nodig.

Wanneer heeft een kind pleegzorg nodig?

Een kind groeit het beste op in een veilige en stabiele gezinssituatie. Toch lukt dit niet altijd. In sommige situaties is het beter als een kind (tijdelijk) ergens anders gaat wonen. Een kind komt niet zomaar in een pleeggezin. Vaak heeft zo’n kind al veel meegemaakt en is het kind beschadigd door de thuissituatie. Hieronder staan een paar voorbeelden van zulke thuissituaties.

• Er wordt niet goed voor het kind gezorgd.
• Het kind wordt mishandeld.
• De zorg voor het kind is te zwaar voor de ouders, bijvoorbeeld door ziekte, een handicap of (gedrags)problemen van het kind.
• Er wordt thuis veel ruziegemaakt.
• Er is huiselijk geweld in de thuissituatie.
• De ouders zijn te ziek om het kind te verzorgen.

Probleemgezinnen krijgen meestal eerst op andere manieren hulp. Als dit niet helpt, haalt de Kinderbescherming het kind uit huis. Een pleegzorginstelling zorgt daarna voor crisisopvang. Pleegzorg is vaak de laatste keuze die aan ouders wordt voorgesteld. Gaan de ouders van het kind hiermee akkoord? Dan noem je dit vrijwillige plaatsing. Als de rechter bepaalt dat een kind naar een pleeggezin moet, noem je dit gedwongen plaatsing.

Waarom pleegouder worden?

Er zijn verschillende redenen om pleegouder te worden. Hieronder staan er een paar.

• Je helpt er een of meerdere kinderen in nood mee.
• Je doet iets nuttigs voor de samenleving.
• Je kan zelf geen kinderen krijgen, maar hebt wel een kinderwens.
• Vrienden of familie kunnen niet meer voor hun eigen kind of kinderen zorgen.
• Je wil je biologische kind of kinderen laten opgroeien met een pleegkind.
• Pleegouderschap maakt je leven mooier. Het verrijkt je leven.
• Het is makkelijker te regelen dan adoptie.

Voorwaarden voor pleegzorg

Niet iedereen kan pleegouder worden. De verzorging van kinderen brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Niet elke persoon is daarvoor geschikt. Daarom zijn er een aantal voorwaarden. Voordat je je aanmeldt als pleegouder wordt gekeken of je aan deze voorwaarden voldoet.

• Je bent minimaal 21 jaar (er is geen maximumleeftijd).
• Je kan het kind een veilige en stabiele leefomgeving geven.
• Je hebt een Verklaring van Geen Bezwaar (VGB) van de Raad voor de Kinderbescherming. Deze heeft de pleegzorgorganisatie nodig om te bepalen of je geschikt bent als pleegouder.
• Je staat open voor begeleiding van de pleegzorgorganisatie
• Soms is er ook een medische verklaring nodig, bijvoorbeeld als je een handicap hebt.

Je kan pleegouder worden van een kind dat je niet kent, maar ook van een bekende of van familie, bijvoorbeeld als je tante of oom bent van een kind. Verder kunnen alle gezinsvormen een pleeggezin vormen. Niet alleen getrouwde stellen, maar ook alleenstaanden, gezinnen met twee vaders of twee moeders of partners die niet getrouwd zijn. In het kort, als je dus voldoet aan de voorwaarden kan je starten met het proces om pleegouder te worden.

Hoe gaat pleegouder worden in zijn werk?

Als je een pleegkind wil, krijg je te maken met het proces om pleegouder te worden. Dit gebeurt in verschillende fases. Het begint met het aanmeldingstraject. Daarna kijk je welke vorm van pleegzorg het beste bij je past. Als dit duidelijk is, sluit je het pleegcontract af. Als laatste vraag je de pleegzorgvergoeding aan.

1. Het aanmeldingstraject

Als je pleegouder wil worden, begin je met een aanmeldingstraject. Meestal duurt dit zo’n zes tot negen maanden. Hieronder zie je de stappen die hierbij horen.

1. Informatie aanvragen. Dit doet je bij een pleegzorgorganisatie. Hier kan je de informatie online aanvragen.
2. Een informatieavond bezoeken. Op zo’n avond kan je je aanmelden als aspirant-pleegouder. Dit betekent dat je pleegouder in ‘opleiding’ bent.
3. Een introductieprogramma volgen. Zo kom je erachter of het echt bij je past om pleegouder te worden.
4. Een bezoek van de pleegzorgorganisatie. Een medewerker komt een aantal keer op bezoek. Met deze medewerker heb je verschillende gesprekken. Daaruit wordt duidelijk of je geschikt bent voor pleegzorg.
5. Beschikbare pleegouder worden. Ben je volgens de pleegzorgorganisatie geschikt? Dan word je toegevoegd in het bestand van pleegouders die beschikbaar zijn.

Na een succesvol aanmeldingstraject wacht je op een match. Dit betekent dat je wacht op een kind dat het beste bij jou (en je gezin) past. Ook geef je aan welke vorm van pleegzorg je kiest. Hieronder lees je welke vormen er zijn.

2. Vormen van pleegzorg

Als pleegouder kan je aangeven welke vorm van pleegzorg het beste bij je past. De pleegzorgorganisatie bekijkt daarna wat een kind nodig heeft. Ook kijken ze welke vorm van pleegzorg de ouders van het kind het beste ondersteunt. Er bestaan vier vormen van pleegzorg:

• Deeltijdpleegzorg. Bij deze vorm van pleegzorg zit een kind niet op elk moment van de week in een pleeggezin, maar bijvoorbeeld een dag, een paar dagen, een weekend of alleen in de vakantie(s).
• Kortdurende pleegzorg. Kunnen kinderen snel weer terug naar hun ouders? Dan is pleegzorg maar een korte tijd nodig en is deze vorm het meest handig.
• Langdurige pleegzorg. Bij deze vorm van pleegzorg voed je een kind voor langere tijd op als pleegouder. Als het kan blijft er wel een samenwerking met de ouders bestaan.
• De crisisopvang. Is het thuis niet veilig voor een kind? Dan moet een kind meteen uit huis geplaatst worden en worden opgevangen. Dit noem je een crisissituatie.

3. Het pleegcontract

Je hebt het aanmeldingstraject afgemaakt, een vorm van pleegzorg gekozen en er is een match met een kind: gefeliciteerd! Je bent nu officieel pleegouder. Het is tijd om een pleegcontract af te sluiten met de pleegzorgaanbieder. In dit contract staan afspraken over:

• De opvoeding en verzorging van het pleegkind
• Het doel en de duur van de zorg
• De begeleiding die jij als pleegouder krijgt

Vanaf de dag dat je pleegcontract getekend is, krijg je ook pleegzorg-vergoeding.

4. Pleegzorgvergoeding

Als je pleegouder wordt, kan je een vergoeding krijgen voor de kosten. Die vergoeding kan je aanvragen bij de organisatie die het kind bij je plaatst. Deze organisatie keert de vergoeding ook uit. Het bedrag wordt door de overheid elk jaar vastgesteld en hangt af van de leeftijd van het kind. Je krijgt het elke maand. Heeft je pleegkind een handicap of andere gezondheidsproblemen? Dan is het mogelijk dat je een extra vergoeding krijgt. Op de site van de Rijksoverheid kan je meer lezen over wat je allemaal moet regelen in jouw situatie.

Pleegzorgverlof

Als je een pleegkind in huis krijgt en je werkt, heb je recht op pleegzorgverlof. Je krijgt dan een betaalde periode vrij om tijd met je pleegkind door te brengen. Zo kan jij, en misschien ook je gezin, langzaam aan het nieuwe kind wennen. Als je pleegzorgverlof wil, moet je ervoor zorgen dat het kind op jouw adres staat ingeschreven. Hier lees je er meer over.

Het gezinshuis

Een gezinshuis is een vorm van pleegzorg. In zo’n huis worden meerdere kinderen en jongeren opgevangen. Het doel is dat de kinderen op een zo normaal mogelijke manier kunnen opgroeien. Kinderen in een gezinshuis kunnen niet naar een gewoon pleeggezin, omdat er meer zorg nodig is. Anders dan in een pleeggezin zijn de pleegouders van een gezinshuis professionele opvoeders. Het opvoeden van kinderen is hun baan en ze hebben daarvoor een studie gevolgd.

Het verschil met adopteren

Een pleegkind in huis nemen is iets anders dan een kind adopteren. Als je een kindje adopteert, verdwijnt de familierechtelijke band met de biologische ouders. Dat is de relatie die ontstaat door een geboorte, adoptie, huwelijk of partnerschapsregistratie. Jij krijgt als adoptieouder dan alle rechten en plichten die te maken hebben met het kind.

Als je een pleegkind krijgt, blijven de ouders van het kind zoveel mogelijk betrokken en houden ze de ouderlijke macht. Alleen als de ouders niet meer in staat zijn om voor het kind te zorgen, komt er een ontheffing van die ouderlijke macht. Dit is bijvoorbeeld bij psychiatrische of andere persoonlijke problemen. De ouders hebben dan geen ouderlijke macht meer.

Een ander verschil met adoptie is dat een geadopteerd kind de naam van de ouder aanneemt. Een pleegkind houdt de naam van de eigen ouders. Ook is pleegzorg vaak tijdelijk en adoptie niet. Tenslotte krijg je als pleegouder een pleegzorgbegeleider en een vergoeding. Adoptieouders kunnen kinderbijslag aanvragen, maar krijgen geen vergoeding.

Je pleegkind adopteren

Wil jij je pleegkind adopteren? Dit komt niet vaak voor. Meestal blijft de ouderlijke macht bij de biologische ouders. Je pleegkind kan pas geadopteerd worden als de biologische ouders hiervoor toestemming hebben gegeven. Als de echte ouders van het pleegkind gestorven zijn of toestemming hebben gegeven, dan kan het kind geadopteerd worden. Wel pas nadat de familierechter hiermee akkoord is gegaan.

Tips voor pleegouders

Ben je al pleegouder of wil je pleegouder worden? Dan kunnen de onderstaande tips behulpzaam zijn.

• Deel je ervaringen met andere pleegouders. Op de website van Pleegzorg.nl kan dat. Zij hebben een community speciaal voor pleegouders.
• Zorg voor tijd alleen met je pleegkind. Heb je andere gezinsleden? Dan is het belangrijk om ook af en toe alleen tijd door te brengen met je pleegkind. Dit kan al bij een kleine taak, bijvoorbeeld bij het dekken van de tafel, een wandeling met de hond of het doen van een boodschap. Zo leren jullie elkaar beter kennen.
• Blijf leren over het pleegouderschap. Denk daarbij aan een studie of een cursus over opvoeden, trauma’s of hechting tussen een ouder en een pleegkind.
• Zet jezelf op nummer één. Vind je dit egoïstisch klinken? Dat is het niet. Als je goed voor jezelf zorgt, kan je ook goed voor je (pleeg)kind zorgen. Plan daarom momenten voor jezelf in, zoals een avondje op de bank met een kop thee, sporten, een yogales of een dag naar de sauna.

Meer informatie over het pleegouderschap

Wil jij graag pleegouder worden? Op de website van Pleegzorg Nederland vind je alle informatie. Ook kan je op deze website een informatiepakket over pleegzorg aanvragen. Verder vind je op de site van de Rijksoverheid een checklist over wat je allemaal moet regelen voor het pleegouderschap.