Voogdij regelen: wie zorgt er voor je kindje als jij overlijdt?

Wat is een voogd?

Een voogd is een persoon die het gezag krijgt over je minderjarige kindje als jij en je partner allebei overlijden of als jullie het gezag (tijdelijk) niet kunnen uitoefenen. De voogdij regelen is daarom belangrijk voor je kind. De voogd vertegenwoordigt je kind, neemt belangrijke beslissingen en is er verantwoordelijk voor dat je kindje een goede verzorging en opvoeding krijgt. Daarnaast moet de voogd het vermogen van je kleine beheren en hiervoor verantwoording afleggen bij de kantonrechter.

Voogdij regelen in testament of gezagsregister?

Je wil de allerbeste zorg voor je kindje, ook als jij die niet kan geven. Het is daarom verstandig om de voogdij te regelen. Dat kan je doen door een voogd aan te wijzen en dit goed vast te leggen in je testament of het gezagsregister.

Voogdijregeling in testament

Wie je als voogd wil voor je kindje, kan je op laten nemen in je testament. Ook kan je hierin gedetailleerd vastleggen welke specifieke wensen je voor je kindje hebt. Zo kan je voorkeuren uitspreken over het type opvoeding dat je kindje moet krijgen, het type school, of religie een rol moet spelen in zijn leven en waar je kindje gaat wonen.

Een groot voordeel van de voogdij regelen in een testament, is dat je de wensen voor al je kinderen tegelijk kan vastleggen. Ook kan je het voogdijschap voor eventueel toekomstige kinderen alvast opnemen in je testament. Bij het gezagsregister is dit niet mogelijk. Daarnaast kan je wensen opnemen over de bewindvoering van de erfenis en op welke leeftijd je kind de erfenis zelf in beheer krijgt.

Om de voogdij in je testament vast te kunnen leggen, moet je ouderlijk gezag hebben over je kindje. Moeders hebben dit automatisch. Als vader of partner heb je dit ook automatisch als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt met de moeder. Anders moet je je kindje eerst erkennen en ouderlijk gezag aanvragen.

Jullie mogen los van elkaar een testament opstellen en een eigen voogd(en) aanwijzen, ook als jullie getrouwd zijn. Jullie hoeven dus niet dezelfde voogd(en) te kiezen.

Voogd registreren in gezagsregister

Sinds 2014 kan je het voogdijschap eenvoudig zelf regelen bij de rechtbank. Hiervoor hoef je alleen een formulier van het gezagsregister in te vullen en per post of digitaal in te dienen bij de griffie van de rechtbank.

In het gezagsregister kan je één of twee voogden aanwijzen en aangeven of deze gezamenlijk of los van elkaar de voogdij op zich moeten nemen. Je kan het register samen met je partner invullen of afzonderlijk van elkaar. Ook als je getrouwd bent of bij een geregistreerd partnerschap, kan ieder van jullie de registers los van elkaar invullen.

Via het gezagsregister kan je online de voogdij helemaal gratis regelen (klik rechts onderaan op ‘start verzoek’). Een nadeel is dat je alleen een voogd aanwijst. Je kan verder geen extra wensen over de opvoeding en verzorging van je kindje opnemen in het register. Ook moet je voor ieder kind los een formulier invullen en is het niet mogelijk om het voogdijschap alvast voor toekomstige kinderen vast te leggen. Daarnaast is het gezagsregister openbaar en kan iedereen inzien wie de voogd is van jouw kindje. Houd hier rekening mee als je in een situatie zit waarin dit niet wenselijk is.

Testament én gezagsregister

Heb jij het voogdijschap zowel in een testament als via het gezagsregister geregeld? Dan kijkt de rechter altijd naar het meest recente document. Heb jij bijvoorbeeld een testament opgesteld na registratie in het gezagsregister? Dan houdt de rechter je testament aan. Heb je juist later het gezagsregister ingevuld? Dan kijkt de rechter hiernaar. Een testament en het gezagsregister zijn dus allebei rechtsgeldig en wegen beide even zwaar.

Kosten voogdij regelen

De kosten voor de voogdij regelen lopen flink uiteen. Bij het opstellen van een testament zijn de (uur)prijzen van de notaris van invloed. Ook kan het een groot verschil maken hoeveel wensen en details je in de akte of je testament wil opnemen. Bij een eenvoudige ‘doe-het-zelf’-akte beginnen de prijzen al vanaf €150, voor een uitgebreidere akte of uitgebreider testament kunnen de prijzen oplopen tot ruim €900. Het is verstandig om offertes aan te vragen bij verschillende partijen en de prijzen te vergelijken. Via het gezagsregister kan je het digitaal helemaal gratis regelen.

Voogd kiezen en aanwijzen

Bij het regelen van de voogdij, kies je natuurlijk het liefst iemand die je volledig vertrouwt en van wie je weet dat deze je kindje onvoorwaardelijk zal steunen en verzorgen. Toch zijn er een aantal dingen waar je nog meer rekening mee kan of moet houden bij je keuze:

• Leeftijd: een voogd moet minstens 18 jaar oud zijn op het moment dat hij het voogdijschap op zich neemt. Daarnaast kan je qua leeftijd rekening houden met mogelijk overlijden van de voogd.
• Gezondheid: een voogd mag niet lijden aan een geestelijke stoornis. Daarnaast is het belangrijk om te kijken naar de lichamelijke gezondheid. Als je voogd kampt met gezondheidsproblemen, is hij mogelijk niet in staat om de zorg voor je kindje op zich te nemen.
• Verleden en heden: een voogd mag niet onder curatele staan.
• Financiële gevolgen: bekijk of je voogd financieel in staat is om (een deel van) de kosten van de zorg voor je kindje op zich te nemen. Laat je keuze hierop aansluiten.
• Aantal voogden: het aantal voogden dat je aanwijst, heeft invloed op de rechten en plichten van de voogd(en).
• Meerdere kinderen: als je meerdere kinderen hebt, kan je voor hen allemaal dezelfde voogd aanwijzen, maar dit hoeft niet. Houd er rekening mee dat je bij het gezagsregister voor ieder kindje apart een formulier moet invullen.

Voordat je een voogd kiest, is het verstandig om dit goed met de persoon te bespreken. Een voogd mag namelijk altijd weigeren, ook als hij in eerste instantie goedkeuring heeft gegeven. Overleg daarom regelmatig met de voogd of deze de taak nog op zich kan en/of wil nemen. Zo niet, dan is het handig je testament of gezagsregistratie te wijzigen, of om een reserve-voogd aan te wijzen.

Plichten en rechten van een voogd

Het aantal voogden dat je aanwijst, is van invloed op de rechten en plichten van de voogd(en).

Eén voogd

Als je één voogd aanwijst, heeft deze wel de eindverantwoordelijkheid voor je kindje, maar hoeft hij of zij je kindje niet zelf in huis te nemen. Zo kan de voogd ervoor kiezen dat je kindje beter af is in een pleeggezin, instelling of bij een ander familielid (mits deze toestemming geeft).

De voogd mag het vermogen van je kindje gebruiken voor de kosten van zijn verzorging en opvoeding. Hiervoor moet de voogd jaarlijks verantwoording afleggen bij de kantonrechter. Als het vermogen van je kindje niet genoeg is, kan de voogd gebruikmaken van toeslagen en tegemoetkomingen vanuit de overheid. Denk hierbij aan Wezenuitkering, Kinderbijslag en mogelijk een aanvullende bijstandsuitkering.

Reserve-voogd

Als de voogd die jij hebt aangewezen overlijdt, beslist de rechter over het voogdijschap van je kindje. Het is daarom verstandig om een reserve-voogd aan te wijzen. De reserve-voogd, ook wel tweede voogd, neemt het voogdijschap over als de 1e voogd overlijdt, wanneer deze het voogdijschap weigert of wanneer deze niet meer voor je kindje kan zorgen.

Mede-voogd

Heeft de aangewezen voogd een partner en willen ze samen het voogdijschap over je kindje? Dan kunnen ze een mede-voogdijschap aanvragen bij de kantonrechter. Het voogdijschap wordt dan omgezet in een gezamenlijke voogdij. Vanaf dat moment gelden de rechten en plichten van een gezamenlijke voogdij. Het aanvragen van een mede-voogd kan pas nadat jullie overleden zijn en de voogd voor je kindje zorgt.

Gezamenlijke voogdij

Als je een gezamenlijke voogd aanwijst, betekent dit dat er twee mensen samen verantwoordelijk zijn voor de verzorging en opvoeding van je kindje. Meestal is dit een stel.

Bij gezamenlijk voogdijschap zijn de voogden verplicht om je kindje in huis te nemen en op te voeden. Ook zijn ze zelf verantwoordelijk voor de kosten van de opvoeding en verzorging van je kindje. Het vermogen van je kindje mogen ze hier niet voor gebruiken. Het vermogen van je kleine komt pas vrij als je kind 18 jaar oud is. Het is bij je keuze dus goed om rekening te houden met de financiële situatie van de voogden.

Wanneer één van de twee voogden overlijdt, heeft de andere automatisch het gezag over je kindje.

Verschillende voogden aanwijzen

Zijn jij en je partner het er niet over eens wie voor jullie kindje moet zorgen? Dan kunnen jullie los van elkaar één of twee voogden aanwijzen. Als jullie verschillende voogden hebben aangewezen, bekijkt de rechter in eerste instantie het testament of het gezagsregister van de langst levende ouder. Wanneer het niet duidelijk is wie eerder is overleden, bijvoorbeeld bij een gezamenlijk fataal auto-ongeluk, bepaalt de rechtbank wie het voogdijschap over je kindje krijgt.

Voogdijschap aanvaarden of weigeren

Een voogd hoeft pas na jullie overlijden het voogdijschap te aanvaarden. Hiervoor moet deze een bereidheidsverklaring afgeven bij de griffie van de rechtbank. Met de verklaring gaat de voogd akkoord met het voogdijschap, en dus met het zorgen voor je kindje.

Kan of wil de voogd het voogdijschap niet op zich nemen? Dan kan deze dit aangeven bij de rechtbank. De rechter bekijkt dan eerst of er nog andere voogden benoemd zijn. Als dit niet zo is, dan benoemt de rechter zelf iemand of wijst een voogdijinstelling aan. Het belang van je kindje staat hierbij altijd voorop.

Wat als je geen voogd aanwijst?

Als je de voogdij niet zelf hebt geregeld en je zelf geen voogd aanwijst, dan beslist de rechter na jullie overlijden wie de voogd wordt van je kindje. De rechter hoort dan belanghebbenden uit je directe omgeving, zoals familie en vrienden. Als je kindje ouder is dan 12 jaar, mag hij ook zijn voorkeur uitspreken. De rechter beslist vervolgens in het belang van je kindje wat de beste oplossing voor hem is.

Kan de rechter geen geschikte oplossing vinden? Dan vraagt deze de Raad voor de Kinderbescherming om advies. Dit gebeurt bijvoorbeeld als er meerdere geschikte voogden zijn of juist bij een familieruzie.

Kan of wil niemand uit de familie of in de vriendenkring het voogdijschap op zich nemen? Dan gaat je kindje naar een voogdijinstelling. Deze instelling zoekt een geschikt pleeggezin voor je kindje of begeleidt hem bij zelfstandig wonen.