Het Shaken Baby Syndroom: de gevolgen van schudden

Wanhoop bij huilende baby

Huilen is in de meeste gevallen de reden dat ouders hun kindje door elkaar schudden. Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 20 ouders zijn kind wel eens schudt, smoort of slaat als het niet stopt met huilen. Waarschijnlijk zullen ouders hun baby niet bewust schade toe willen brengen, maar handelen zij uit frustratie en onmacht.

Het is niet vreemd dat je als ouder wanhopig kan worden als je baby veel huilt of maar niet stopt met huilen. Dat is alleen nooit een excuus om je baby door elkaar te schudden.

Een andere reden waarom ouders hun baby door elkaar schudden, is een paniekreactie. Als een kindje bijvoorbeeld een ademstilstand heeft, proberen ouders hem door het schudden weer te laten ademhalen.

In beide gevallen is het geen oplossing voor het probleem, en het brengt je kindje grote schade toe. Schud je baby dus nooit!

Hoe vaak komt het Shaken Baby Syndroom voor?

Elk jaar komen er in Nederland zo’n 40 baby’s in het ziekenhuis terecht met ernstig letsel als gevolg van schudden. Dit zijn alleen nog maar de gevallen die bekend zijn. De omvang van het Shaken Baby Syndroom-probleem is waarschijnlijk veel groter.

Schudden is een vorm van kindermishandeling, omdat het gaat om lichamelijk geweld. Het is dan ook strafbaar.

Wat gebeurt er bij schudden?

Het nekje van een baby is nog niet sterk en zijn hoofd is in verhouding erg groot en zwaar. Als een baby’tje wordt geschud, schudt zijn hoofdje krachtig heen en weer omdat de nekspieren de bewegingen niet kunnen opvangen. Dit kan voor beschadigingen aan de hersenen, zenuwen en bloedvaten zorgen. Een baby die door elkaar wordt geschud, wordt daarna vaak hardhandig weggelegd. Ook dat is weer een grote klap voor zijn kleine lijfje.

Wat gebeurt er precies als een baby’tje wordt geschud en/of hardhandig wordt weggelegd?

• De hersenen botsen tegen de schedel aan, waardoor hersenschade ontstaat.
• De zenuwbanen in de nek krijgen een optater en raken daardoor beschadigd.
• Er kunnen er bloedingen in de ogen ontstaan, omdat de ogen mee worden geschud.
• De armpjes zwaaien mee, waardoor botbreuken kunnen ontstaan.
• Ook wordt de baby vaak hard geknepen tijdens het schudden, waardoor zijn ribben kunnen breken.

Gevolgen van schudden

Loopt een baby schade op vanwege schudden, dan wordt dit het Shaken Baby Syndroom genoemd. Letsel kan al door een paar seconden schudden worden veroorzaakt. Vaak zijn de beschadigingen niet direct zichtbaar, omdat ze zich vooral bevinden op de overgang van hersenen naar ruggenmerg.

De zenuwbanen in de nek krijgen meestal de grootste klap. Omdat deze een grote rol spelen in de controle van de ademhaling, kan bij beschadigingen zuurstoftekort optreden. Ook kan zwelling van de hersenen (hersenoedeem) optreden, wat blijvende beschadiging kan geven. De mogelijke gevolgen van het Shaken Baby Syndroom zijn niet te overzien:

• Hersenbloedingen: de hersenen van een baby’tje zijn heel kwetsbaar, en de bloedvaten in de hersenen kunnen gemakkelijk scheuren. Daardoor kan een hersenbloeding ontstaan.
• Lichamelijke of verstandelijke handicap.
• Gedragsproblemen/leerproblemen op latere leeftijd.
• Ontwikkelingsachterstand.
• Slechthorendheid of doofdheid.
• Overlijden: in Nederland overlijden elk jaar zo’n 3-4 baby’s aan het Shaken Baby Syndroom.

Voorkomen van Shaken Baby Syndroom: omgaan met onmacht

Het kan heel frustrerend zijn als je kleintje blijft huilen. Je wil niets liever dan een tevreden baby. Wat kan je het beste doen als je baby huilt?

Zoek eerst naar oorzaken waarom je baby blijft huilen. Heeft hij honger? Heeft hij het koud of te warm? Heeft hij een schone luier nodig? Voelt hij zich niet lekker? Geef je baby wat hij nodig heeft of probeer hem te troosten. Als het goed is, zal hij dan stoppen met huilen.

Het kan ook voorkomen dat niets lijkt te helpen en je kindje maar blijft huilen. Je kan je dan enorm machteloos voelen. Wat kan je op zo’n moment het beste doen?

• Heb je het gevoel dat het je even teveel wordt? Leg je baby in zijn box of bedje en kalmeer jezelf. Dat kan bijvoorbeeld door even de kamer uit te lopen. Ga pas naar je baby als je weer helemaal rustig bent. Het is belangrijk dat je je zelfbeheersing niet verliest.
• Vraag om hulp in je omgeving als je het even niet ziet zitten. Als er niemand in de buurt is, bel dan iemand die jou kan kalmeren, of beter nog: iemand die even voor je baby kan zorgen zodat jij tot rust kan komen.
• Durf om hulp te vragen, ook bij experts. Bijvoorbeeld bij het consultatiebureau, de huisarts of de kinderarts. Zij kunnen je helpen met zoeken naar de oorzaak van het huilen. Is er misschien meer aan de hand waardoor je kindje zoveel huilt?
• Bedenk dat je niet in een uitzichtloze situatie zit: er komt een moment dat het vele huilen weer overgaat.

Vermoeden Shaken Baby Syndroom

Als je vermoedt dat je baby’tje (of een ander kindje) is geschud, waarschuw dan meteen de hulpdiensten. Je kan het Shaken Baby Syndroom herkennen aan:

• Blauwe plekken in het nekje van de baby
• Bloedingen in de ogen
• Verminderde alertheid of verlies van bewustzijn
• Doofheid
• Overgeven
• Ademhalingsproblemen

Ook zijn er symptomen die niet direct zichtbaar zijn, zoals een hersenbloeding, hersenoedeem, schedelkneuzing of hersencontusie. Deze symptomen kunnen door een arts worden vastgesteld.

Door er snel bij te zijn, kan in sommige gevallen de schade worden beperkt, bijvoorbeeld door hersenzwelling te behandelen. Het is dus verstandig om direct hulp te zoeken als het gebeurt!

Vermoeden kindermishandeling

Het Shaken Baby Syndroom is onderdeel van een groot probleem: kindermishandeling. Helaas worden er elk jaar in Nederland 119.000 kinderen mishandeld.

Baby’s en kinderen kunnen niet voor zichzelf opkomen, dus is het heel belangrijk dat de omgeving alert is en hulp inschakelt bij een vermoeden van mishandeling.