Duimen baby: kan het kwaad en is een fopspeen beter?

Waarom duimt je baby?

Duimen is het zuigen op de duimvinger. Wanneer je kindje op zijn duim zuigt, voelt hij zich veilig en getroost. Het doet hem denken aan de momenten dat hij borstvoeding krijgt of uit de fles drinkt. Daarom kan hij duimen om zichzelf te troosten. Heeft je baby behoefte aan ontspanning of geruststelling en is jouw borst of de fles niet in de buurt? Dan stopt hij zijn duim in zijn mond om zo deze gevoelens op te wekken. Hierdoor kalmeert hij en worden zijn hartslag en bloeddruk lager.

Duimen is een gevolg van de zuigreflex. Deze reflex al vroeg te zien bij baby’s: je kan je kindje al vanaf 15 weken zwangerschap zien duimen op een echo. De zuigreflex zorgt ervoor dat je baby gelijk na de geboorte weet hoe hij aan de borst moet drinken. Zo krijgt hij meteen de afweer- en voedingsstoffen binnen die hij nodig heeft. Daarnaast zorgt het zuigen aan de borst ervoor dat jouw melkproductie op gang komt.

Mogelijke gevolgen van duimzuigen

Duimen zorgt ervoor dat je baby getroost wordt en weet hoe hij voeding binnen kan krijgen. Het is dan ook normaal als je baby duimt. Toch kan duimen ook nadelige gevolgen hebben:

• Duimen kan het gebit van je kindje vervormen. Hierdoor is de kans groter dat hij later een beugel nodig heeft.
• Door duimen kan de kaak vervormen en voor een overbeet zorgen.
• Door het duimen kan het gehemelte vervormen. Dit kan zorgen voor een scheef neustussenschot.
• Je kindje kan moeite krijgen met slikken door een verkeerde tonghouding.
• Duimen vergroot de kans op een mondademhaling. Dit kan mogelijk gaatjes, een verkoudheid en keel- of oorontsteking veroorzaken.
• Duimen kan de spraakontwikkeling verstoren en voor slissen of lispelen zorgen.

Bij peuters en kleuters zijn de gevolgen van duimen meestal nog gemakkelijk terug te draaien. Ook beginnende afwijkingen aan de kaak en het gehemelte kunnen vaak makkelijk ongedaan gemaakt worden. Wel kan duimen voor blijvende afwijkingen zorgen wanneer het volwassen gebit doorkomt. Dit gebeurt meestal wanneer je kindje zes of zeven jaar oud is. Het is daarom belangrijk dat je kind het duimen voor die tijd afleert.

Op welke leeftijf een kind stopt met duimzuigen, verschilt. Bij de meeste kinderen gebeurt dit rond hun vijfde levensjaar. Met het gebruik van een fopspeen stoppen kinderen gemiddeld als ze drie jaar oud zijn.

Duimen of fopspeen?

Je baby heeft in het eerste jaar na zijn geboorte een grote zuigbehoefte. Wanneer je merkt dat hij vaak duimt, kan je erover nadenken om hem een fopspeen te geven.

Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid raadt het gebruik van een speen bij baby’s aan, zolang je deze op een veilige manier gebruikt. Het gebruik van een fopspeen heeft namelijk belangrijke voordelen:

• Het zou de kans op wiegendood verminderen. Waarschijnlijk komt dit doordat een speen ervoor zorgt dat de luchtwegen beter vrij blijven, maar dit is nog niet volledig onderzocht.
• Een speen kan je baby helpen om in slaap te vallen. Dit verbetert zijn slaapkwaliteit (en daarmee die van jou).
• Het gebruik van een speen kan je baby een gevoel van veiligheid en troost geven.
• In stressvolle situaties waarbij je kindje ontroostbaar is, kan een fopspeen veel stress wegnemen bij jou en je partner.
• Een fopspeen geeft minder druk op de tanden dan duimen. Deze is daardoor minder schadelijk is voor het gebit van je kind.
• Het gebruik van een fopspeen is makkelijker af te leren dan het afleren van duimen.

Toch is het goed om ook rekening te houden met de nadelen van een fopspeen:

• Een fopspeen kan, net als bij duimen, de kaak- en tandstand negatief beïnvloeden en oorontsteking veroorzaken.
• Door het gebruiken van een fopspeen kan je mogelijk voedingssignalen missen.
• Wanneer je baby meer aan de speen en minder aan je borst zuigt, loopt je melkproductie mogelijk terug.
• Het afleren van een fopspeen verloopt bij sommige kinderen moeilijk.

De keuze voor het wel of niet niet aanbieden van een fopspeen is aan jou. Kies je ervoor om je baby een speen te geven en drinkt je baby aan de borst? Wacht dan met het gebruikenvan de speen tot de borstvoeding goed op gang gekomen is. Dit helpt je bij een goed verloop van de borstvoeding. Daarnaast kan je een speen beter niet te vaak aanbieden aan je baby. Gebruik hem het liefst alleen om in slaap te vallen of bij ongemakken zoals darmkrampjes.

Duimen afleren

Wanneer je kindje duimt, is het belangrijk dat je dit op tijd afleert. Zo voorkom je blijvende afwijkingen aan zijn gebit of kaak. Stopt je kindje niet vanzelf met duimen wanneer hij ongeveer vier jaar is? Help hem hier dan bij door samen naar andere vormen van troost te zoeken, zoals een knuffeldier, een zacht lapje of knuffelen met papa of mama. Ook helpt het om je kindje uit te leggen waarom het belangrijk is om te stoppen met duimen.

Tips bij het duimen van je baby

De volgende tips kunnen je helpen wanneer je kindje duimt of een fopspeen gebruikt:

• Haal de duim uit de mond van je baby als hij slaapt. Valt je kindje duimend in slaap? Haal dan zijn duim uit zijn mond als hij in slaap gevallen is en sluit zijn mond. Zo voorkom je dat hij zichzelf aanwent om door zijn mond te ademen.
• Leer het duimen af vóór je kindje een volwassen gebit krijgt. Zodra het volwassen gebit van je kindje doorbreekt, kan duimzuigen voor blijvende afwijkingen zorgen. Probeer het dus ruim voor deze tijd af te leren, bijvoorbeeld zodra je kindje naar de basisschool gaat.
• Zoek naar andere manieren om je kindje te troosten. Duimen biedt je kindje troost en veiligheid. Wil je voorkomen dat je kindje telkens duimt bij stress? Zoek dan naar andere manieren om je baby te troosten. Zing bijvoorbeeld samen een liedje of geef je baby een pluche knuffel.
• Gebruik een fopspeen op een veilige manier. Wanneer je baby een fopspeen gebruikt, is het belangrijk om dit op een veilige manier te doen. Een orthodontische speen is het beste. Deze remmen de ontwikkeling van je baby minder. Om het overdragen van bacteriën te voorkomen, kan je hem beter niet in je eigen mond steken.
• Stop het liefst met de fopspeen voor de eerste verjaardag. Door op tijd te stoppen met de fopspeen, voorkom je dat je kindje hem nog gebruikt als zijn volwassen gebit doorbreekt. Begin het liefst al voor zijn eerste verjaardag met het overdag afleren van de speen. Wanneer dit goed gaat, kan je het gebruik ervan ook ’s nachts afbouwen.