Pessarium: een natuurlijk barrièremiddel voor zaadcellen
Wil je graag een anticonceptiemiddel zonder hormonen? Dan is een pessarium een goede optie. Het vormt een natuurlijke barrière voor zaadcellen, waardoor er geen bevruchting kan plaatsvinden.
Wat is een pessarium?
Een pessarium is een rubberen kuipje met een buigzame, maar stevige rand. Je plaatst het diep in de vagina, zodat de baarmoedermond wordt afgesloten. Als je het kuipje goed inbrengt, kan sperma de baarmoeder niet bereiken en wordt een bevruchting voorkomen. Het wordt daarom, net als het condoom, een barrièremiddel genoemd, omdat het een barrière vormt voor zaadcellen. Je gebruikt het anticonceptiemiddel in combinatie met een zaaddodende pasta (spermicide).
Hoe gebruik je het?
Je plaatst het pessarium voor het vrijen in je vagina. Dit kan maximaal 2 uur van te voren, wanneer je bijvoorbeeld verwacht, of hoopt, seks te hebben. Plaats het niet eerder, want het spermicide werkt dan niet meer goed. Je brengt het als volgt in:
- Neem voor het inbrengen een positie aan die jij prettig vindt. Dit kan liggend zijn, gehurkt of staand met één been op een stoel of andere verhoging.
- Breng aan alle zijden van het pessarium een zaaddodende pasta of gel aan. Het middel doodt de zaadcellen of remt ze af. Zo ben je beter beschermd tegen een zwangerschap.
- Duw de zijkanten van het kuipje vervolgens voorzichtig naar elkaar toe. Het kuipje is dan wat dunner en langwerpiger, waardoor je het makkelijker kan inbrengen.
- Plaats het voorbehoedsmiddel diep in de vagina, tot aan de baarmoedermond. Zorg ervoor dat het holle gedeelte naar boven is gericht, zodat het de baarmoedermond omsluit.
- Controleer of het goed zit. Voel met je vingers aan de bolle kant (die wijst als het goed is naar beneden) of je de baarmoedermond door het rubber heen voelt. Ja? Dan is het goed geplaatst.
- Verwijder het kuipje 6 tot 24 uur na de seks. Trek het kuipje naar beneden en uit de vagina.
- Was het na gebruik met warm water en wat zeep. Laat het drogen aan de lucht en berg het vervolgens op in een speciaal doosje. Het is nu klaar voor hergebruik.
Je kan ongeveer één jaar met een pessarium doen. Het is belangrijk om het kuipje in de tussentijd zelf regelmatig te controleren op gaatjes of scheurtjes. Dit kan je doen door het te vullen met water. Lekt het niet, dan is het veilig.
Betrouwbaarheid
Het pessarium is een relatief onbetrouwbaar anticonceptiemiddel. Bij goed gebruik is de betrouwbaarheid ongeveer 95%, maar in de praktijk blijkt dat 6 tot 26% van de vrouwen die het gebruiken ongepland zwanger raken. Dit komt doordat het vaak niet correct wordt geplaatst, verschuift of in de opwinding wordt vergeten. Twijfel je of het voorbehoedsmiddel zijn werk heeft gedaan? Neem dan voor de zekerheid een morning after pill.
Om de betrouwbaarheid te vergroten moet je het kuipje jaarlijks laten aanmeten door een arts. Laat hem ook opnieuw aanmeten als je:
- Lichaamsgewicht flink is toe- of afgenomen
- Zwanger bent geweest
Soorten pessaria
Pessaria komen in verschillende maten (6 tot 10 centimeter) voor. Elk lichaam is anders en ook bepaalde invloeden kunnen ervoor zorgen dat een vaginakanaal breder of smaller is. Een pessarium moet dus bij voorkeur worden aangemeten door een ervaren arts of verpleegkundige. Over het algemeen hebben de ‘normale’ pessaria een ronde vorm en lijken ze op een kuipje.
Hoewel het ‘t beste is om een pessarium te laten aanmeten, zijn er varianten online verkrijgbaar die in een aantal standaardmaten voorkomen:
Cervixkapje (FemCap)
Een cervixkapje wordt op dezelfde manier gebruikt als een pessarium, maar wordt óp de baarmoedermond geplaatst en niet óver. Het kapje wordt ook in combinatie met een zaaddodend middel gebruikt en heeft drie standaardmaten:
- Small voor vrouwen die nog niet zwanger zijn geweest.
- Medium voor vrouwen die wel zwanger zijn geweest, maar geen vaginale bevalling hebben gehad. (Dus na een keizersnede, abortus of miskraam.)
- Large voor vrouwen die wel een vaginale bevalling hebben gehad.
Het cervixkapje is zowel online, als bij de apotheek verkrijgbaar.
Caya pessarium
Het Caya pessarium heeft één standaardmaat. Dit komt doordat de vorm van het kuipje is geïnspireerd op de anatomie van de vrouw. Het zou dus iedere vrouw moeten passen. Ook deze variant plaats je over de baarmoedermond, net zoals een normaal pessarium, en gebruik je in combinatie met een zaaddodende gel.
Het Caya pessarium kan je alleen online aanschaffen.
Bijwerkingen
Een pessarium is een middel zonder hormonen, waardoor het geen invloed heeft op je menstruatie of vruchtbaarheid. Hierdoor heeft het ook weinig bijwerkingen. Het is alleen niet geschikt wanneer je allergisch bent voor rubber of zaaddodende middelen. Vooral een spermicide dat Nonoxynol-9 bevat kan overgevoeligheid veroorzaken.
Zwanger worden
Omdat het pessarium geen hormonen bevat en dus geen invloed heeft op je menstruatiecyclus, blijf je gewoon vruchtbaar en kan je zwanger raken wanneer je het niet gebruikt.
Na de bevalling
Je kan het anticonceptiemiddel 6 weken na de bevalling weer gebruiken en het heeft geen invloed op de borstvoeding. Een arts moet het kuipje wel opnieuw aanmeten, omdat je vaginakanaal is veranderd na de geboorte van je kind. Als je daarvoor ook een pessarium hebt gebruikt, is het dus niet zeker of dit exemplaar nog past.
Voor- en nadelen
Het pessarium heeft een aantal grote voordelen, maar deze wegen eigenlijk niet op tegen de relatief grote onbetrouwbaarheid van het voorbehoedsmiddel. Het wordt dan ook door slechts 1% van de vrouwen gebruikt. Voor het overzicht hebben we hieronder alle voor- en nadelen nog even op een rijtje gezet.
| Voordelen | Nadelen |
|---|---|
| Geen hormonen, waardoor het dus geen invloed heeft op je menstruatie of vruchtbaarheid | Relatief onbetrouwbaar voorbehoedsmiddel |
| Relatief weinig bijwerkingen | Het inbrengen vraagt handigheid en oefening |
| Het kan voor langere tijd gebruikt worden | Beschermt niet tegen soa's |
| Moet aangemeten worden door een arts | |
| Je moet er vlak voor of tijdens de seks aan denken | |
| Vanwege het spermadodende middel kan je niet aan orale seks doen | |
| Licht verhoogde kans op een urineweginfectie | |
| Moet na gebruik altijd gereinigd worden | |
| Moet voor gebruik gecontroleerd worden | |
| Opnieuw laten aanmeten na zwangerschap en toe- of afname van lichaamsgewicht |
Wanneer is het pessarium niet geschikt?
Doordat het pessarium geen hormonen bevat, is het voor veel mensen geschikt. Toch kan je het in de volgende gevallen beter niet als voorbehoedsmiddel gebruiken:
- Als je nog nooit geslachtsgemeenschap hebt gehad.
- Als je een baarmoederverzakking hebt.
- Als je niet goed met je vingers in je vagina kan of wil komen.
- Als je minder dan 6 weken geleden bent bevallen.
Auteur Anouk van der Post
Download onze app
#1 zwangerschaps- en baby-app
