Het leven met een kind als alleenstaande moeder of vader

Alleenstaande moeders en vaders in Nederland

In 2020 waren er 589.975 eenoudergezinnen in Nederland. Dit is ongeveer 23 procent van de gezinnen. Soms kiezen ouders hier bewust voor. Maar het kan ook het gevolg zijn van een scheiding of omdat een van beide partners overleden is. De meeste eenoudergezinnen bestaan uit een moeder en haar kind(eren).

Het leven als alleenstaande ouder

Met zijn tweeën zijn veel dingen makkelijker. Als je een partner hebt, kan je gemakkelijker de deur uit. Je partner kan dan thuisblijven bij de kleine. Vaak heb je ook meer geld uit te geven met zijn tweeën. Daarnaast is het fijn om de zorg voor je kindje af te kunnen wisselen. Zeker ‘s nachts. Toch hoeft alleenstaand ouderschap niet altijd zwaar te zijn.

Een alleenstaande moeder of vader zijn, brengt uitdagingen met zich mee. Probeer daarom creatief en flexibel in het leven te staan. Denken in oplossingen werkt vaak beter dan denken in problemen. Maak bijvoorbeeld gebruik van je sociale netwerk. De mensen om je heen vinden het vast fijn om bij te springen als dit nodig is. Het is daarnaast prettig om een vast persoon in je netwerk te hebben met wie je kan sparren en overleggen. Bijvoorbeeld wanneer je zit met opvoedingsvragen.

Ook is het belangrijk om aan jezelf te denken. Hoe beter je in je vel zit, hoe relaxter je het ouderschap zal aanpakken. Dit is niet alleen fijn voor jezelf, maar ook voor je kindje. Merk je dat het je toch te veel wordt? Laat dit dan aan iemand weten, bijvoorbeeld aan iemand in je omgeving of aan je huisarts.

Alleenstaande ouder en geld

Als alleenstaande moeder of vader zijn er geen twee inkomens om rekeningen van te kunnen betalen. Daarnaast kan de zorg voor je baby lastig te combineren zijn met je werk. Geld kan daarom een issue zijn. Er moeten luiers gekocht worden, je kindje groeit snel uit zijn kleren en de kinderopvang kost geld. Gelukkig zijn er een aantal regelingen waarvan je gebruik kan maken.

Naast kinderbijslag kan je soms kindgebonden budget ontvangen. Of je hier recht op hebt, hangt af van je inkomen. Als alleenstaande ouder krijg je meer kindgebonden budget. Ook heb je recht op kinderopvangtoeslag als je kindje naar de opvang gaat en jij werkt, studeert, of een (re-)integratietraject volgt.

Bij scheiding

Zijn jij en je partner uit elkaar? Dan blijven jullie samen financieel verantwoordelijk voor de opvoeding van je kind. Alimentatie zorgt ervoor dat dit op een eerlijke manier gebeurt. Er zijn twee soorten alimentatie:

• Kinderalimentatie. Dit is een geldbedrag dat je na de scheiding betaalt of krijgt om de opvoeding van je kind te kunnen betalen. Over de hoogte van dit bedrag maak je samen afspraken. De rechter controleert of dit eerlijk gebeurd is. Kom je er samen niet uit? Dan stelt de rechter het bedrag vast.
• Partneralimentatie. Heb je na de scheiding niet genoeg inkomsten om van te leven? Dan is je ex-partner verplicht om mee te betalen aan deze kosten. Natuurlijk geldt dit ook andersom.

Bij overlijden

Is je partner overleden? Dan zijn er in Nederland verschillende regelingen die helpen om het verlies in inkomen op te vangen en je te ondersteunen:

• Nabestaandenuitkering. Dit wordt ook wel de Anw-uitkering genoemd. Je hebt hier recht op als je kinderen tot 18 jaar verzorgt of als je voor meer dan 45 procent arbeidsongeschikt bent. Het maakt hierbij niet uit of je getrouwd was of alleen samenwonend.
• Nabestaandenpensioen. Veel pensioenfondsen hebben een regeling voor nabestaanden. Je ontvangt dan iedere maand een bedrag uit het pensioen van je partner. Ook als deze de AOW-leeftijd nog niet had bereikt. Het nabestaandenpensioen bestaat uit een deel voor je kind(eren) (het wezenpensioen) en een deel voor jou (het partnerpensioen).
• Uitkering uit een overlijdensrisicoverzekering. Deze verzekering kan verbonden zijn aan je hypotheek. Ook kunnen jullie deze ‘los’ afgesloten hebben. Zit de verzekering vast aan je hypotheek? Dan wordt je hypotheek (voor een deel) afgelost.
• Toeslagen. Als je partner overlijdt, kunnen toeslagen zoals zorgtoeslag, huurtoeslag, het kindgebonden budget en de kinderopvangtoeslag hoger worden.

Kijk voor meer informatie hierover op de site van het Nibud.

10 tips voor een alleenstaande moeder of vader

Als ouder met een partner ben je soms al uitgeput. In je eentje kan het extra lastig zijn. Daarom 10 handige tips voor als je je kindje alleen opvoedt.

1. Vergeet jezelf niet. Of je nu alleen of met zijn tweeën bent, het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Eet gezond, beweeg en doe leuke dingen. Je kindje heeft het meest aan jou als je lekker in je vel zit.
2. Richt je aandacht op wat wel kan. Probeer minder te denken aan wat je niet kan. Er is vaak wel wat te verzinnen. Heb je geen geld voor de sportschool of geen oppas voor je kind als jij sport? Ga dan samen wandelen of sport thuis met je kind.
3. Vraag om hulp. Bedenk dat je er niet alleen voor staat. Je hebt misschien geen partner die voor je klaarstaat, maar vergeet je vrienden, familie en misschien buren niet. Durf ook echt om hulp te vragen als je die nodig hebt.
4. Zorg voor een goede planning. Een goede planning kan stress helpen voorkomen. Zet bijvoorbeeld ‘s avonds alvast alles klaar voor de volgende dag. Slaapt je kindje overdag? Gebruik die tijd dan om een voorraadje maaltijden aan te leggen (of om lekker even bij te slapen).
5. Wijs een voogd aan. Je denkt er liever niet aan, maar gebeurt er iets met jou? Dan kan een voogd de zorg voor je kindje overnemen. Je kan gratis een voogd aanwijzen via het gezagsregister.
6. Blijf overleggen met je ex-partner. Als je gescheiden bent, zorg dan voor goede contact met je ex-partner. Je kind zal misschien nog niet alles begrijpen, maar merkt zeker wel iets van spanningen. Maak daarom duidelijke afspraken over de zorgverdeling en probeer met de opvoeding samen op één lijn te zitten.
7. Verdeel jullie tijd goed. Zorg in het geval van een scheiding voor een goede verdeling van mama-tijd en papa-tijd. Vooral de eerste jaren zijn voor je kindje heel belangrijk om een goede band op te bouwen met jullie allebei.
8. Overhaast niks. Neem de tijd als er een nieuwe partner in beeld is. Plaats je kindje op nummer één. Ga alleen voor een nieuwe relatie als je er echt klaar voor bent, niet omdat je graag een partner wil die voor je zorgt.
9. Praat met andere ouders. Het kan leuk en nuttig zijn om met andere ouders te praten die in dezelfde situatie zitten. Hoe gaan zij met dingen om? Ga daarom eens met je kindje naar een Mama Café en kom in contact met andere (alleenstaande) moeders en vaders.
10. Wees trots op jezelf! Het is niet niks om voor een groot deel alleen voor je baby te zorgen. Als je kind later groot is, zal hij zeker trots op zijn mama of papa zijn.