Borstvoedingsrechten geschonden op de werkvloer

1.667 moeders in loondienst die borstvoeding geven of dat het afgelopen jaar hebben gedaan, deden mee met het onderzoek (op deze pagina staat meer informatie over het onderzoek voor de pers).

Als (aanstaande) moeder heb je verschillende rechten omtrent werk en zwangerschap en de periode na je zwangerschap. Je werkgever is namelijk verplicht om de gezondheid van moeder en kind tijdens de zwangerschap en tijdens de periode van borstvoeding zo goed mogelijk te beschermen.

Op de hoogte van rechten?

De meeste vrouwen blijken goed op de hoogte te zijn van de wettelijke rechten rondom borstvoeding en werk: 8 op de 10 vrouwen is op de hoogte van alle rechten. Volgens de FNV geldt dat helaas niet voor alle werkgevers: “Voor veel werkgevers geldt dat zij onvoldoende kennis hebben van de rechten en plichten rondom zwangerschap en de periode daarna.”

Het gebrek aan kennis van werkgevers is mogelijk een reden dat vaak niet alle rechten worden nageleefd. Een kwalijke zaak, want sommige moeders stoppen met het geven van borstvoeding na hun zwangerschapsverlof omdat zij te maken krijgen met een gebrek aan mogelijkheden op het werk.

Geschonden borstvoedingsrechten

Hoewel een werkneemster uitbetaald moet krijgen voor de tijd die zij besteedt aan kolven en/of voeden, krijgt 1 op de 8 vrouwen niet (volledig) uitbetaald. Daarnaast kunnen vrouwen zelden naar huis om te kolven of voeden, terwijl zij hier wel recht op hebben.

Ongeschikte kolfruimte

Een borstvoedende werkneemster heeft recht op een geschikte ruimte om te kolven. Helaas blijkt uit ons onderzoek dat 2 op de 10 vrouwen helemaal geen kolfruimte tot haar beschikking heeft. En als er wel een kolfruimte is, voldoet 84% van de ruimtes niet aan alle eisen.

Borstvoedende werkneemster voelt zich bezwaard

Naast de rechten die niet allemaal worden nageleefd, is er nog een groot probleem. Bijna de helft van alle werkneemsters voelt zich namelijk bezwaard om tijd te besteden aan kolven en/of voeden op het werk.

Dit is de belangrijkste reden voor vrouwen om te minderen met borstvoeding na hun zwangerschapsverlof. Ook voor de vrouwen die helemaal stoppen met het geven van borstvoeding, is het bezwaard voelen een belangrijke reden.

Onbegrip werkgever en collega’s

Daarnaast is onbegrip een probleem waar borstvoedende werkneemsters mee te maken krijgen. 16% van de vrouwen ervaart onbegrip van collega’s.

Ook onbegrip van de werkgever wordt regelmatig genoemd: “Mijn werkgever beschouwt me als verminderd inzetbaar”, “Mijn baas laat het merken dat hij het verplicht is, maar het niet leuk vindt”, “Mijn werkgever vraagt vaak: ben je nog van plan om lang borstvoeding te geven?”.

In enkele gevallen leidt het onbegrip zelfs tot een arbeidsconflict. Zo geeft een moeder aan: “Mijn werkgever wil geen vergoeding betalen en zegt dat ik in mijn eigen tijd moet kolven. We hebben hier een conflict over.” Bij een ander ging het ‘onderhandelen’ over haar rechten zo ver, dat communicatie met de werkgever niet meer mogelijk was en het eindigde in een arbeidsconflict met verstoorde verhoudingen.

Hogere werkdruk

Vrouwen krijgen ook te maken met een hogere werkdruk: er blijft werk liggen omdat er tijd wordt besteed aan borstvoeding. Dat kan stress opleveren.

Ook vrezen sommige werkneemsters voor hun functie of zelfs hun baan: “Ik wil niet te veeleisend zijn, want ik zit nog in mijn proeftijd”, “Kolven op het werk ging zo moeizaam dat ik mijn baan ben verloren” en “Ik ben bang om mijn functie te verliezen”, geven enkele vrouwen aan.

Geen controle op naleving borstvoedingswetten

Op het naleven van de wetten rondom borstvoeding en werk is geen structurele controle. De Inspectie SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) houdt toezicht op de naleving van wet- en regelgeving en handhaaft de wet waar nodig, maar gaat pas aan de slag zodra zij een signaal krijgt dat er iets misgaat op de werkvloer. Krijgt de Inspectie SZW geen signalen, dan volgt er geen controle.

Geschonden rechten: wel of niet melden?

Een derde van de 1.667 vrouwen meldt het niet wanneer er rechten niet worden nageleefd. De helft daarvan doet dat niet omdat ze denkt dat er toch niks verandert.

Een derde van de vrouwen die het niet meldt, vindt het niet erg dat er mogelijkheden ontbreken. Zo geeft een respondent aan: “Mijn werkgever doet wat hij kan, dan ga ik er niet moeilijk over doen dat de kolfruimte niet helemaal geschikt is.”

21% van de vrouwen geeft aan dat ze het niet durft te melden en 12% weet niet waar ze het kan melden.

De vrouwen die het wel melden, doen dat bijna allemaal (90%) bij hun werkgever. In totaal stapt slechts 3% van de vrouwen die het wel melden naar een vakbond of belangenvereniging.

Onzichtbaar probleem

“Zolang vrouwen geen klachten indienen, blijft het probleem helaas onzichtbaar”, laat het College voor de Rechten van de Mens weten. “Alleen door de problemen onder de aandacht te brengen en door te laten zien dat het een groot probleem is, kunnen we ervoor zorgen dat de rechten beter worden nageleefd en/of gecontroleerd.” Ook bij het College voor de Rechten van de Mens kunnen vrouwen een klacht indienen.

Een andere oplossing volgens het Kenniscentrum Borstvoeding is dat moeders zich binnen een bedrijf verenigen. “Dan is het geen 1-op-1 conflict meer en sta je sterker”, zegt Stefan Kleintjes van het Kenniscentrum Borstvoeding. “Maar eigenlijk is het een kwalijke zaak dat moeders dit moeten oplossen. De Inspectie SZW moet de ernst van dit probleem inzien”, aldus Kleintjes.

Bijzonder hoogleraar Socialezekerheidsrecht Willemijn Roozendaal vindt het goed dat er aandacht wordt gevraagd voor dit onderwerp. “Hoewel vrouwen in Nederland sinds de jaren zeventig volop zijn gaan meedraaien op de werkvloer, is er helaas nog steeds weinig begrip voor zwangerschap en bevalling. Vrouwen in Nederland hebben het op zichzelf goed voor elkaar, omdat zij anders dan veel collega-moeders in het buitenland in deeltijd kunnen werken in kwalitatief relatief goede banen. Maar de perikelen rondom bevalling en voeding geven nog steeds problemen, terwijl hier het belang van de gezondheid van moeder en kind toch wel zwaar mag wegen.” Om dit probleem op te lossen, oppert Roozendaal om de vergoeding voor de kolftijd collectief te betalen: “Bijvoorbeeld via de Wazo of de Ziektewet.”