Open ruggetje, hoe voorkom je het?

Wat is een open ruggetje?

In de eerste 4 weken van de zwangerschap ontwikkelt het ruggenmerg van de baby zich in een geultje in de rug. Normaal gesproken sluit dit geultje zich daarna tot een buis (de neurale buis), die vervolgens in de rug zakt. Een goede ontwikkeling van de neurale buis is erg belangrijk, omdat het de hersenen van het kindje met de rest van het lijf verbindt.

Bij een open rug (spina bifida) ontwikkelt de neurale buis zich echter niet goed en blijft de rug op een bepaalde plaats open. Een open ruggetje kan in twee vormen voorkomen:

• Spina bifida occulta: Deze vorm wordt ook wel ‘verborgen open ruggetje’ genoemd, omdat er huid over de open plek is gegroeid. Vaak is de kleur van deze huid een beetje afwijkend en soms groeit er wat extra haar. Meestal wordt een verborgen open ruggetje bij de geboorte niet opgemerkt en openbaren eventuele klachten zich pas op latere leeftijd. Dit is de minst ernstige vorm van een open rug.
• Spina bifida aperta: Deze variant is gelijk bij de geboorte zichtbaar. Op de rug van de baby kun je dan een soort vochtblaas zien. Soms bevat deze blaas alleen vocht (meningocéle), maar soms ook ruggenmerg en zenuwen (myelomeningocéle). Vaak zijn de zenuwen beschadigd waardoor verschillende complicaties kunnen ontstaan. Dit is de ernstigste vorm van een open rug.

Wat de precieze oorzaak van een open ruggetje is, is helaas nog onbekend. Wel is bekend dat erfelijkheid een rol speelt. Ook diabetes bij de moeder en het gebruik van epilepsiemedicijnen kunnen van invloed zijn. Een open ruggetje komt gemiddeld voor bij 4,5 op de 10.000 geboortes.

Hoe voorkom je een open ruggetje?

Hoewel er niet veel bekend is over de oorzaak van een open ruggetje, weten we wel dat het slikken van foliumzuur de kans op een open ruggetje aanzienlijk vermindert. Foliumzuur is erg belangrijk voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel van een kindje.

Omdat een open ruggetje in de eerste vier weken van de zwangerschap ontstaat, is het belangrijk op tijd (minimaal vier weken voor de bevruchting) te beginnen met het slikken van foliumzuur. Het makkelijkste is natuurlijk om te beginnen met foliumzuur wanneer je stopt met je anticonceptie. Je slikt foliumzuur door tot de tiende zwangerschapsweek.

Normaal gesproken slik je 0,5 milligram foliumzuur per dag. Vrouwen met een verhoogde kans op een kindje met een open ruggetje moeten 5 milligram per dag slikken. Deze zijn tabletten op recept te krijgen bij de apotheek. Duurt zwanger worden wat langer? Maak je geen zorgen, je kunt foliumzuur zonder problemen maanden of zelfs jarenlang slikken.

Diagnose

Tijdens de zwangerschap kan met een echo worden gezien of het kindje een open rug heeft. Er wordt dan gekeken of het ruggetje een opening heeft en of er wervelbogen ontbreken. Helaas wordt een open ruggetje snel over het hoofd gezien. Pas als er actief naar wordt gekeken kan een opening in de rug worden gevonden. Een verborgen open ruggetje is op de echo vaak moeilijker te zien.

Ook via een vruchtwaterpunctie of bloedonderzoek kan worden ontdekt of een kindje een open ruggetje heeft. Als in het vruchtwater of bloed van de moeder een verhoogde hoeveelheid AFP (Alfa Foeto Proteine) te vinden is, kan dat een teken zijn van een open ruggetje. Via deze methode kan een verborgen open ruggetje vaak niet worden gevonden.

Gevolgen

Bij een open ruggetje is de neurale buis niet goed gesloten, hierdoor kunnen er verschillende problemen ontstaan. Welke gevolgen zich voordoen ligt aan welke zenuwen precies zijn aangetast, en hoe erg deze zijn beschadigd. Kindjes met een open ruggetje kunnen te maken krijgen met de volgende complicaties:

• Waterhoofd
• Aandoeningen aan de hersenen
• Epilepsie
• Problemen met de botten, spieren en gewrichten
• Problemen met de blaas of darmen
• Verlammingsverschijnselen
• Hormonale gevolgen
• Gevoelsstoornissen

Behandeling

De behandeling van een open ruggetje begint met het sluiten van de rug. Dat gebeurt al een paar dagen na de geboorte. Als er na de operatie geen complicaties zijn, kan het kindje meestal na drie weken weer naar huis.

Na de operatie moeten de complicaties die zijn ontstaan door het open ruggetje worden behandeld. De complicaties zijn voor elk kindje anders, en ieder kindje zal dan ook een eigen behandelplan krijgen. Veel ziekenhuizen hebben een speciaal spina bifida team, bestaande uit verschillende deskundigen. Zij zullen zowel het kindje als de ouders begeleiden.