Prenatale depressie: hoe herken je het en wat kan je doen?

Wat is een prenatale depressie?

Een prenatale depressie is een depressie die tijdens je zwangerschap ontstaat of erger wordt. Je hebt maandenlang een somber en angstig gevoel en kan niet genieten. Tussen de 10 en 20 procent van de vrouwen heeft last van depressieve gevoelens tijdens de zwangerschap. Bij 5 tot 10 procent zijn deze klachten zo ernstig, dat ze professionele hulp nodig hebben.

Een depressie tijdens je zwangerschap kan plotseling ontstaan, ook als je blij was met je positieve zwangerschapstest. Soms ontstaat de depressie wanneer je net zwanger bent, maar dit kan ook later in de zwangerschap gebeuren.

Hoe kan je een prenatale depressie herkennen?

Een depressie tijdens de zwangerschap wordt vaak niet meteen herkend. Sommige symptomen lijken namelijk op de klachten die bij een zwangerschap passen. Denk aan vermoeidheid, minder concentratie, stemmingswisselingen en slecht slapen. Je kan daardoor denken dat je klachten een ‘normaal’ gevolg zijn van je zwangerschap.

Ook is een prenatale depressie iets waar helaas soms nog een taboe op rust. Als zwangere vrouw kan je je schamen voor je sombere gevoelens. Je kan het gevoel hebben dat je moet genieten van je zwangerschap en niet mag klagen. Sommige vrouwen uiten hun klachten daarom niet genoeg of negeren de symptomen van een prenatale depressie. Toch is het juist belangrijk om op tijd hulp te zoeken, zodat je klachten behandeld kunnen worden.

Symptomen van een prenatale depressie

De klachten een depressie kunnen per persoon verschillen. Het belangrijkste symptoom is somberheid en een neerslachtig gevoel. Je kan niet van je zwangerschap genieten en hebt geen plezier meer in dingen die je eerst leuk vond. Daarbij zie je vaak de volgende symptomen:

• Huilbuien
• Minder eetlust hebben
• Vermoeidheid
• Moeilijk kunnen slapen of juist meer slapen
• Je zenuwachtig, paniekerig en/of angstig voelen
• Erg prikkelbaar zijn
• Vergeetachtigheid en minder concentratie
• Een leeg gevoel
• Je waardeloos of schuldig voelen
• Veel piekeren en je zorgen maken over je zwangerschap en baby
• Je niet verbonden voelen met je baby
• Nergens zin in hebben
• Misselijkheid of overgeven
• Gedachtes over de dood en over zelfmoord

Naast de klachten hierboven heeft bij een prenatale depressie je zwangerschap zelf invloed op de depressie. Je maakt je bijvoorbeeld zorgen of je wel een goede moeder zal zijn. Of je piekert over hoe je de zorg voor je kind met je werk gaat combineren. Ook kan je het gevoel krijgen dat je kind niet gewenst is of je zwangere lichaam kan ‘vreemd’ aanvoelen. Dit zorgt voor extra onrust en angstige gevoelens.

Wanneer naar de dokter?

Sommige symptomen van een depressie lijken op zwangerschapssymptomen. Het kan daardoor moeilijk zijn om een prenatale depressie te herkennen. Zowel voor jezelf als voor je omgeving. Herken je jezelf in een van de situaties hieronder? Dan is de kans groot dat je een prenatale depressie hebt. Neem contact op met je huisarts. Deze kan je helpen.

• Je depressieve klachten worden steeds erger.
• Het lukt je door je klachten niet om goed voor jezelf te zorgen.
• Je krijgt last van dwanggedachtes, raakt in de war of hoort stemmen in je hoofd.
• Je klachten zijn vrijwel altijd aanwezig, er zijn geen fijne momenten meer.
• Je vindt het leven niet meer de moeite waard of bent bang dat je jezelf iets aandoet.

Oorzaak van een depressie tijdens je zwangerschap

Hoe een prenatale depressie ontstaat, is vaak niet precies aan te wijzen. De volgende factoren kunnen een rol spelen:

• Erfelijkheid. Het ontwikkelen van een depressie kan erfelijk bepaald zijn. Als depressies in je familie voorkomen, kan dit de kans op depressieve klachten in je zwangerschap verhogen.
• Hormonen. Tijdens je zwangerschap verandert je hormoonhuishouding. De hoeveelheid oestrogeen en progesteron in je lichaam stijgen bijvoorbeeld sterk. Deze hormoonschommelingen spelen vaak mee bij het ontstaan van een depressie.
• Een heftige gebeurtenis. Maak je tijdens je zwangerschap iets heftigs mee, zoals een overlijden, medische problemen of het verlies van je baan? Dan kan dit voor een depressie tijdens je zwangerschap zorgen.
• Je persoonlijkheid. Ook je persoonlijkheid kan een rol spelen bij het ontwikkelen van een depressie. Bijvoorbeeld wanneer je veel van jezelf verwacht, moeite hebt met ‘nee’ zeggen en moeilijk emoties laat zien.
• Je niet gesteund voelen. Tijdens je zwangerschap is het extra belangrijk dat je steun krijgt vanuit je omgeving. Moet je deze steun missen? Dan kan je gemakkelijker last krijgen van depressieve klachten.
• Persoonlijke problemen. Wanneer er problemen zijn in je leven, kan dit voor een depressie zorgen. Denk aan relatieproblemen of een lastige situatie in je familie. Ook zorgen rondom geld of werk kunnen voor veel stress en angstige gevoelens zorgen.

Mogelijke gevolgen van een zwangerschapsdepressie

Ben je zwanger en heb je last van depressieve klachten? Dan kan dit invloed hebben op je zwangerschap. Wanneer je voor langere tijd veel stress hebt, heeft dit mogelijk een negatieve invloed op je immuunsysteem. In ernstige gevallen kan de gezondheid van je baby in gevaar komen.

Angst of stress die lang aanhoudt leidt namelijk tot een grote hoeveelheid van het hormoon cortisol. Wanneer je lichaam veel cortisol aanmaakt, kan een vroeggeboorte gemakkelijker optreden of kan je kindje een laag geboortegewicht hebben. Ook kan de hoge cortisolwaarde de ontwikkeling van je kindje beïnvloeden. Hierdoor kunnen onder andere gedragsproblemen ontstaan.

Ook kan een depressie een negatieve invloed hebben op het geven van borstvoeding. Het kan ervoor zorgen dat je melk moeilijker op gang komt, dat je geen borstvoeding wil geven of dat je andere problemen ervaart rondom borstvoeding geven.

Behandeling van een prenatale depressie

Een prenatale depressie is op verschillende manieren te behandelen. Welke behandeling je krijgt, hangt af van de ernst van je klachten. Wanneer je de juiste behandeling krijgt, verdwijnt de zwangerschapsdepressie meestal binnen een paar maanden. Hierbij is het belangrijk om niet te snel te stoppen met de behandeling, ook niet als het beter gaat. Dit kan er namelijk voor zorgen dat je klachten weer erger worden.

Therapie

Verschillende soorten therapie kunnen helpen bij een zwangerschapsdepressie. Denk aan psychotherapie, lichttherapie en gesprekstherapie. Bij gesprekstherapie ga je met een psycholoog, een praktijkondersteuner GGZ of lotgenoten in gesprek over je prenatale depressie. Tijdens de gesprekken leer je hoe je met je depressie kan omgaan en hoe je negatieve gedachten kan omzetten in positieve gedachten.

Medicijnen

Helpt therapie niet genoeg of heb je ernstige klachten? Dan kan je ook antidepressiva krijgen. Deze medicijnen maken de klachten bij de helft van de vrouwen minder. Het duurt wel vier tot zes weken voordat ze werken. Daarom wordt vaak gekozen voor een combinatie van therapie en medicijnen.

Medicijnen kunnen een negatief effect hebben op je zwangerschap. Denkt je arts dat de voordelen van antidepressiva zwaarder wegen dan de mogelijke risico’s? Dan schrijft hij of zij ze toch voor. Jouw gezondheid en die van je baby worden dan extra goed in de gaten gehouden.

Vitamines

Soms ontstaat een depressie wanneer je te weinig van sommige vitamines in je lichaam hebt. Wanneer je last hebt van depressieve klachten, wordt daarom vaak je bloed onderzocht. Je arts kan kijken of je een tekort hebt van sommige vitamines. Als dit zo is, kan het helpen om vitamines bij te slikken en gezond te eten.

Begeleiding door POP-poli

Een POP-poli is een team van deskundigen waarvan je hulp kan krijgen bij je klachten. POP is een afkorting van psychiatrie, obstetrie (verloskunde) en pediatrie (kindergeneeskunde). Een psycholoog, psychiater en gynaecoloog werken samen om je zo goed mogelijk te begeleiden. Dit doen ze met gesprekken en als het nodig is therapie of medicatie. Je huisarts of verloskundige kan je voor een intakegesprek doorverwijzen naar een POP-poli.

Wat is de kans op herhaling?

Wanneer je eerder depressief bent geweest, heb je een hogere kans om een prenatale depressie te krijgen. Ook als je bij een vorige zwangerschap depressief bent geweest, is de kans om opnieuw een zwangerschapsdepressie te krijgen groter. Bespreek dit bij een volgende zwangerschap dan ook met je verloskundige of gynaecoloog. Zij kunnen je helpen om een nieuwe depressie te voorkomen.

Depressieve klachten tijdens je zwangerschap verdwijnen niet automatisch als je bevallen bent. Vaak is daarvoor een goede behandeling nodig. Blijf je te lang lopen met je klachten? Dan kan je depressie overgaan in een postnatale depressie. Daarom is het belangrijk om op tijd hulp te zoeken.

Tips bij een prenatale depressie

Naast de begeleiding door hulpverleners kunnen ook de volgende tips je helpen bij het omgaan met je depressieve klachten.

• Wees lief voor jezelf. Je zwangerschap is een periode waarin veel op je afkomt. Als hier ook depressieve klachten bij ontstaan, kan dit heel zwaar zijn. Geef jezelf nooit de schuld van je zwangerschapsdepressie en schaam je er niet voor. Je kan er niks aan doen dat dit je overkomt.
• Durf hulp te vragen. Hulp zoeken kan een behoorlijke drempel zijn. Toch is het belangrijk om dit snel te doen als je vermoedt dat je depressief bent. Je kan dan de hulp krijgen die je nodig hebt en werken aan je herstel.
• Praat erover. Merk je dat praten over je prenatale depressie oplucht? Doe dit dan regelmatig met bijvoorbeeld je partner of iemand anders uit je omgeving. Ook praten met mensen die hetzelfde meemaken kan fijn zijn. Dit kan bijvoorbeeld op het forum.
• Zorg voor genoeg beweging. Sporten maakt je stressniveau lager en is gezond voor je lichaam en geest. Probeer daarom regelmatig een wandeling te maken of een stuk te fietsen. Ook zwemmen en yoga zijn fijne manieren om tijdens je zwangerschap in beweging te blijven.
• Geef jezelf de tijd. Een depressie is niet van de ene op de andere dag over. Misschien lijkt het beter te gaan, maar krijg je toch weer een terugval. Dit is normaal. Geef jezelf de tijd om te herstellen. Weet dat je begeleidende arts altijd voor je klaarstaat als je hulp nodig hebt.