Alles over je eierstokken rondom de zwangerschap

Iedere maand wordt in je eierstokken de basis gelegd voor een mogelijke zwangerschap. Onder invloed van hormonen gaat een eicel rijpen, om zich klaar te maken voor een bevruchting. De eierstokken spelen dus een belangrijke rol bij je vruchtbaarheid. Hoe werken de eierstokken precies?

Wat zijn eierstokken?

Je eierstokken zijn twee geslachtsorganen, die zich links en rechts van je baarmoeder bevinden. Een eierstok is ongeveer zo groot als een walnoot en staat via een eileider in verbinding met je baarmoeder. De medische term voor een eierstok is ovarium. In de eierstokken bevinden zich follikels. Dit zijn een soort blaasjes, waarin zich de eicellen bevinden, in verschillende rijpingsstadia.

Schematische weergave van de eierstokken

Je eierstokken en de eisprong

Voor je eisprong geven je hersenen het follikelstimulerend hormoon (FSH) af. Hierdoor wordt een eicel gestimuleerd om te rijpen. Dit gebeurt afwisselend in je linker- of rechtereierstok.

De follikels maken vervolgens oestrogeen aan, totdat er een piek bereikt wordt. Deze piek zorgt voor een stijging van het luteïniserend hormoon (LH). Dit hormoon geeft het signaal voor de eisprong. De follikel barst open en de eicel ‘springt’ eruit: de ovulatie vindt plaats. Je bent op dit moment het meest vruchtbaar.

Eileiders

De eileiders zijn smalle buisjes die de eierstokken met de baarmoeder verbinden. Na je eisprong verplaatst de rijpe eicel zich van de eierstok naar de eileider. Hier kan hij bevrucht worden door een zaadcel. Vervolgens verplaatst de bevruchte cel zich naar je baarmoeder, waar de innesteling plaatsvindt. De tijd tussen de bevruchting en de innesteling duurt ongeveer 3-4 dagen.

Eicel

Je wordt geboren met ongeveer 2 miljoen eicellen. Hiervan sterven er een heleboel af gedurende je leven. Bij je eerste menstruatie heb je er gemiddeld nog 300.000 over. Doorgaans komt er één rijpe eicel vrij per menstruatiecyclus. Als deze wordt bevrucht, ontstaat er een embryo. Vindt er geen bevruchting plaats, dan lost de eicel op en wordt het baarmoederslijmvlies afgebroken. Je wordt dan ongesteld.

Menstruatiecyclus bij 0 weken zwanger — Schematische weergave van de menstruatiecyclus, met in het midden de eisprong.

Hormonen en je eierstokken

In je eierstokken worden verschillende hormonen aangemaakt. Deze bepalen je vrouwelijke geslachtskenmerken, zoals je borsten. Ook regelen ze je menstruatiecyclus. Ze zijn dus belangrijk voor je vruchtbaarheid en het verloop van je zwangerschap.

Progesteron. Na de eisprong sluit de follikel waaruit de eicel afkomstig is. We noemen hem dan het ‘gele lichaam’ of corpus luteum. Het gele lichaam maakt progesteron aan, dat er onder meer voor zorgt dat het baarmoederslijmvlies zich voorbereidt op de innesteling. Daarnaast voorkomt het hormoon dat er nieuwe eicellen gaan rijpen.
Oestrogeen. Ook oestrogeen wordt aangemaakt door het gele lichaam, en daarnaast door de bijnieren. In de fase voor je ovulatie zorgt dit hormoon ervoor dat je baarmoederslijmvlies dikker wordt. Zo wordt de optimale leefomgeving gecreëerd voor een bevruchte eicel.
Testosteron. Testosteron is een mannelijk geslachtshormoon, maar ook vrouwen maken het aan. Het hormoon heeft onder meer invloed op je libido en je energiegehalte.

Je eierstokken tijdens de zwangerschap

Tijdens je zwangerschap heb je geen ovulatie. Je eierstokken zijn in relatieve rust. Wel blijven ze geslachtshormonen aanmaken, samen met de placenta. Deze hormonen zorgen bijvoorbeeld voor het vormen van de slijmprop die je baarmoederhals afsluit tijdens de zwangerschap.

Wanneer eisprong na je zwangerschap?

Wanneer de eerste eisprong na je bevalling plaatsvindt, is niet goed te voorspellen. Geef je geen borstvoeding, dan kan dit al vanaf 3 weken na de geboorte zijn. Dit is niet altijd het geval, het kan ook langer duren.

Als je wel borstvoeding geeft, duurt het waarschijnlijk langer voor je weer een ovulatie hebt. Het hormoon prolactine, dat de melkproductie regelt, remt namelijk de eisprong. Dit kan tot 6 maanden duren.

Eierstokken en je vruchtbaarheid

Je eierstokken spelen een grote rol bij je vruchtbaarheid. Als je problemen hebt om zwanger te worden, kan een probleem in je eierstokken hiervan de oorzaak zijn. Ben je na een jaar proberen nog niet zwanger of is er een bekend medisch probleem, neem dan contact op met je huisarts. Hieronder vind je kort de meest voorkomende vruchtbaarheidsproblemen die met de eierstokken te maken hebben.

Geen eisprong. Wanneer je geen eisprong hebt, kan je ook niet zwanger worden. Voor het uitblijven van je ovulatie kunnen verschillende redenen zijn.
Een cyclusstoornis. Bij een cyclusstoornis heb je een onregelmatige menstruatiecyclus. Er treedt soms wel een eisprong op, maar deze is lastig te voorspellen.
Endometriose. Als je last hebt van endometriose, kan dit de werking van je eierstokken op verschillende manieren beïnvloeden.
PCOS. Bij het Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) vormen zich meerdere cysten op je eierstokken. Hierdoor is je hormoonhuishouding verstoord, waardoor je eicellen minder goed rijpen. Je eisprong blijft dan vaak uit.
Verstopte eileider. Een verstopte eileider zorgt ervoor dat de eicel de baarmoeder niet kan bereiken. Dit kan onder andere worden veroorzaakt door een vroegere infectie zoals chlamydia, of een eerdere operatie in je onderbuik.