Toxoplasmose tijdens de zwangerschap

Wat is toxoplasmose?

Toxoplasmose, ook wel kattenziekte genoemd, is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet, een klein diertje dat je met het blote oog niet kan zien. De parasiet bevindt zich voornamelijk in de darmwand van katten, waar het een heleboel eitjes kan leggen. Via de ontlasting komen de eitjes het milieu in. Na 48 uur worden de eitjes besmettelijk.

Zowel mensen als dieren kunnen besmet raken van de parasiet. Mensen raken besmet via de mond. Via besmette handen of voedsel kun je ongezien de eitjes binnenkrijgen, bijvoorbeeld door:

• contact met de uitwerpselen van een kat
• het eten van ongewassen groenten of fruit van besmette grond
• tuinieren zonder handschoenen in besmette grond
• het eten van rauw of onvoldoende gegaard vlees

Zodra je geïnfecteerd bent geraakt met de toxoplasma parasiet, zal je lichaam antistoffen aanmaken. Als je eenmaal antistoffen hebt aangemaakt, ben je voor de rest van je leven immuun. In Nederland heeft ongeveer 40 procent van de bevolking antilichamen tegen toxoplasmose.

De eerste infectie met toxoplasmose vindt meestal pas plaats als je tussen de 25 en 44 jaar oud bent. De meeste zwangeren hebben nog nooit toxoplasmose gehad, en hebben dus geen antistoffen om zichzelf en hun kindje te beschermen. Het is dus erg belangrijk om besmetting te voorkomen.

Symptomen

Als je afweersysteem goed is, zul je waarschijnlijk niet merken dat je toxoplasmose hebt. Bij een verminderde weerstand zijn er wel een paar symptomen die er eventueel op kunnen wijzen dat je besmet bent:

• Vermoeidheid
• Lusteloosheid
• Lichte spierpijn
• Koorts
• Gezwollen lymfeklieren in de hals

Als je tijdens je zwangerschap toxoplasmose krijgt, heeft dit voor jou meestal geen grote consequenties. Er is echter een kans dat je kindje via de placenta besmet wordt met de parasiet. Dat kan ernstige gevolgen hebben voor de ontwikkeling van je baby.

Vindt de besmetting vroeg in de zwangerschap plaats, dan kunnen ernstige afwijkingen ontstaan: Een waterhoofdje, verkalking in de hersenen en ontwikkelingsstoornissen zoals een te klein hoofd of blindheid. In enkele gevallen kan dit leiden tot een miskraam of doodgeboorte.

Bij besmetting later in de zwangerschap zijn de gevolgen minder ernstig. Er kan echter wel vroeggeboorte ontstaan, waarbij je baby symptomen van infectieuze ziektes kan tonen:

• Koorts
• Uitslag
• Bloedarmoede
• Geelzucht
• Lever- en miltvergroting

Vaak zijn de gevolgen van aangeboren toxoplasmose bij de geboorte echter nog niet gelijk zichtbaar. Een kind kan dus ook later last krijgen van de infectie, waarbij veel schade kan ontstaan, met name aan de ogen. Door de toxoplasmose kan het netvlies van je kindje gaan ontsteken en gezichtsverlies ontstaan.

Toxoplasmose voorkomen

In Nederland wordt er niet voor of tijdens de zwangerschap getest op toxoplasmose. Als je zwanger bent, of wilt worden, zijn er wel een aantal leefregels om besmetting zo veel mogelijk te voorkomen.

• Geen rauw of halfrauw vlees eten: Door je vlees door en door te garen, kun je eventuele parasieten doden.
• Was groente en fruit goed af: Als groente of fruit in contact is geweest met besmette aarde kun je per ongeluk eitjes binnenkrijgen.
• Werk niet in de tuin zonder handschoenen: Door contact met besmette aarde kun je geïnfecteerd raken. Draag dus altijd handschoenen en was achteraf goed je handen.
• Laat iemand anders dagelijks de kattenbak verschonen: Het was toch al een rotklusje, maar om contact met kattenpoep te voorkomen kun je beter niet zelf de kattenbak verschonen. Als het echt niet anders kan, zorg dan dat je altijd plastic handschoenen draagt en daarna grondig je handen wast.
• Laat tijdens de zwangerschap een bezoekje aan de (kinder)boerderij zitten: Niet alleen katten, maar ook geiten en schapen kunnen toxoplasmose bij zich dragen. Vooral in het voorjaar, als jonge geitjes en lammetjes geboren worden is het risico erg groot.

Veel zwangeren zijn bang dat ze niet langer in de buurt kunnen komen van hun kat. De eitjes zitten echter alleen in de ontlasting van de kat, en worden pas na 48 uur actief. Als je al jaren met katten leeft is de kans dat je al antistoffen hebt zelfs erg groot. Je hoeft je arme kat dus niet op straat te zetten, en je kunt hem gewoon blijven aaien.

Als je met deze regels rekening houdt is de kans op besmetting klein. Toch is het altijd belangrijk alert te blijven. Als je toch last krijgt van klachten, kun je het beste je huisarts raadplegen. Via een bloedonderzoek kan worden aangetoond of er reden is tot zorgen.